Każda pora roku jest dobra na wypad pod namiot, czy nocleg pod gołym niebem. Tak samo prawie każde z miejsc może być atrakcyjne. Czy wybierasz się w bliższe czy dalsze rejony, czy podróżujesz na koniec świata, odpowiednio dobrany śpiwór to połowa sukcesu. Drugą połowę dopełnia miejsce, ludzie, z którymi podróżujemy, a także atmosfera, którą wspólnie tworzymy. Pamiętaj jednak o bardzo ważnej rzeczy – by wyjazdy były naprawdę udane, musisz zadbać o swój turystyczny ekwipunek. To ci się opłaci. Wszystko co robisz dla ekwipunku sprawia, że może ci on służyć przez długie lata.
Podstawą każdej biwakowej wyprawki jest śpiwór turystyczny. Tym razem nie będę doradzać jak śpiwór wybrać, lecz skupię się na tym jak o niego dbać prawidłowo zarówno podczas wyjazdu jak i w przerwach między wypadami z biwakiem. Postaram się odpowiedzieć na szereg pytań, które nurtują niejednego posiadacza tego ważnego turystycznego elementu. W tym w wpisie podpowiem jak prać śpiwór, jak składać, przechowywać i w jaki sposób go użytkować.
Różne typy śpiworówMożna powiedzieć, że śpiwór to kołdra zapinana na zamek. Często można ją rozłożyć, a nawet spiąć z drugim, jeśli zachodzi taka potrzeba. Śpiwór – jak sama nazwa wskazuje – ma formę„worka”. W zestawie z karimatą tworzy on przenośne, całkiem wygodne i przede wszystkim proste w przygotowaniu miejsce do spania w każdych warunkach. Śpiwory są jednak różne. W zależności od rodzaju wypełnienia śpiwory dzielimy na dwie grupy: puchowe i syntetyczne. Już choćby to rozróżnienie sprawia, że specyficzne cechy śpiwora trzeba wziąć pod uwagę w trakcie użytkowania oraz przechowywania.
O śpiwór puchowy i syntetyczny trzeba dbać z równą pieczołowitością. Nie wystarczy go tylko wyprać, jako tako wysuszyć i wpakować do worka kompresyjnego. Już w trakcie użytkowania śpiwora musisz mieć na względzie kilka ważnych czynników dotyczących oddziaływania twojego ciała na śpiwór. Może nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę, ale jeśli chcesz, by twój śpiwór turystyczny wytrzymywał trudy wyprawy i w dalszym ciągu zachowywał swoje właściwości izolacyjne, to koniecznie musisz pamiętać o własnej higienie! Tak, tak, to jedna z najważniejszych zasad użytkowania śpiwora. Bez tego żaden śpiwór, nawet najlepszej marki na rynku, „nie pociągnie” zbyt długo.
Kilkunastogodzinne wędrówki i ogromne zmęczenie sprawiają, że śpiwór staje się upragnioną nagrodą na koniec dnia. Na biwaku często nie myślimy już o niczym innym, tylko pragniemy o odpoczynku. Czasem nie zastanawiamy się też nad ubiorem i często po prostu wczołgujemy się do śpiwora w ubraniach, które nosiliśmy na szlaku. To duży błąd. Bez względu na to jak duże jest zmęczenie, do snu trzeba zmienić ubrania na czyste. Traktuj śpiwór jak łóżko i staraj się przygotować do snu tak, jakbyś to robił będąc w domu (oczywiście na tyle, ile jest to możliwe w terenie). Na noc możesz ubrać sportowe rzeczy, piżamę, lub po prostu koszulkę, bieliznę oraz skarpety. Zestaw dobieraj oczywiście także pod względem warunków pogodowych i ubieraj się tak, żeby było Ci w nocy ciepło. Już sama zmiana ubrania sprawi, że poczujesz się lepiej, a twój śpiwór nie chwyci nieprzyjemnych zapachów. Robi się to po to, by spało się lepiej i po to by brud, pył, pot i tłuszcz ze skóry, które gromadzą się na ciele w ciągu dnia nie wtarły się w wewnętrzny materiał śpiwora.
Bez względu na to jak duże jest zmęczenie, do snu trzeba zmienić ubrania na czyste
Po co są wkładki do śpiwora?Drugim sposobem, który pomoże utrzymać śpiwór w czystości są wkładki do śpiwora. Są one bardzo łatwe w praniu i utrzymaniu w dobrej kondycji. Możesz wypróbować wkładki z bawełny (jak np. Cotton Travel Liner), z tkaniny Coolmax (np. Coolmax Adaptor Traveller), jedwabiu (np. Premium Silk Travel Liner) lub z lekkiej przędzy Thermolite (podnoszącej temperaturę w śpiworze nawet o kilka stopni np. Reactor Thermolite czy Reactor Thermoilite Compact Plus). Takie wkładki nie tylko działają jak prześcieradło i dodatkowo cię dogrzeją, lecz także odizolują ciało od wewnętrznej wyściółki śpiwora. To właśnie wkładka do śpiwora, a nie wewnętrzna wyściółka przejmie ewentualne zabrudzenia. Śpiwór w ten sposób dłużej pozostanie czysty, ty po powrocie z wyprawy będziesz mieć o jedną rzecz mniej do prania.
Nie rzucaj śpiwora gdzie się da. Dobrze zrobisz jeśli śpiwór położysz na czymś, co przeznaczone jest do biwakowania. Najprostsze rozwiązania to karimata, materac lub mata samopompująca. Te elementy wyposażenia na biwak zabezpieczą materiał wierzchni przed uszkodzeniami i niepotrzebnymi zabrudzeniami (np. trawa, żywica lub inne niespodzianki…). Jeśli nie masz żadnej z tych rzeczy to wykorzystaj swoją kreatywność. Jako podkładu można użyć folii NRC (aluminiowa folia termoizolacyjna, chroniąca przed wilgocią, chłodem, deszczem oraz słońcem – generalnie wielozadaniowa część ekwipunku, którą warto mieć ze sobą, gdyż niespodziewanie może bardzo się przydać), ostatecznie znajdź dla śpiwora jak najmniej inwazyjne miejsce, które go nie uszkodzi.
Śpiwór można chronić również z płachtą biwakową. Płachta biwakowa to lekki i wodoszczelny worek, który musi pomieścić twój śpiwór, ciebie oraz plecak. Tak skonstruowany biwak jest minimalistyczny, ale potrafi być całkiem dobrym rozwiązaniem. Jest jeszcze inne roziązanie, powiedzmy dla tych, co lubią oderwać się od ziemi.
Śpiwór plus hamakTo dopiero fantastyczne połączenie! Coraz więcej osób na biwak bierze hamaki. Jeśli w swoim ekwipunku posiadasz śpiwór, hamak i karimatę, to gotów jesteś biwakować niemal wszędzie. Z takim zestawem możesz przejmować się tylko znalezieniem dwóch odpowiednio oddalonych drzew.
Kolejna sprawa to częste wietrzenie. Biwakuje się w różnych warunkach, nie tylko podczas słonecznych dni. Dla śpiworów najgorsza jest wysoka wilgotność powietrza, opady deszczu lub śniegu. Warto wiedzieć, że najciężej suszy i wietrzy się śpiwór puchowy. Gdy „tradycyjny” puch zamoknie, traci on swoją sprężystość oraz właściwości izolacyjne. Wprzypadku długotrwałej wilgotności powietrza trudno dosuszyć śpiwór puchowy. Trochę łatwiej jest jeśli śpiwór ma puch hydrofobowy. Takie ocieplenie powstaje dzięki nowym technologiom i wykorzystuje się je w śpiworach puchowych i kurtkach. Puch ten jest powleczony warstwą DWR izolującą od wilgoci. Dzięki niej wchłania znacznie mniejszą ilość wody, schnie szybciej i nie traci swoich właściwości w praniu.
Trochę lepiej jest z syntetykami. Śpiwór syntetyczny posiada ocieplinę z włókien poliestrowych, bardziej odpornych na zawilgocenie. Tego typu śpiwór w mniejszym stopniu chłonie wodę i nawet gdy jest mokry, to zachowuje pewne zdolności izolacyjne. Minusem śpiworów posiadających wypełnienie syntetyczne jest to, że zużywa się ono znacznie szybciej niż puch, który przy odpowiedniej pielęgnacji oraz czasochłonnym suszeniu, pozostaje dłużej sprężysty i ciepły.
Najlepiej jest wietrzyć śpiwór (puch i syntetyk) po każdej nocy, lub choćby tak często, jak jest to możliwe. Pamiętajmy, że nasz pot to także wilgoć, zatem wietrzenie śpiwora po ciepłej nocy też jest istotną sprawą. Oto kilka prostych kroków, które odpowiadają na pytanie jak wysuszyć śpiwór: 1) wywróć śpiwór na lewą stronę; 2) rozwieś go; 3) susz, ale nie susz go zbyt długo na słońcu. Promienie słońca, a dokładniej promieniowanie UV, stopniowo, ale niestety skutecznie, może uszkodzić włókna materiału, z którego jest on wykonany. Zawsze po powrocie z wyprawy rozłóż lub rozwieś śpiwór na dłuższy czas. Masz wtedy pewność, że będzie dosuszony przed tym, zanim znajdziesz dla niego odpowiednie miejsce w domu i zanim zabierzesz go znów do plecaka i ruszysz z nim w podróż.
Pranie śpiworów to temat który wzbudza mieszane uczucia. Wciąż powracające jest pytanie: czy prać śpiwór czy nie? Otóż bez względu na to, czy masz śpiwór puchowy czy syntetyczny, dobrze jest utrzymać go w czystości i co jakiś czas odświeżyć. Dzięki temu każdy śpiwór dłużej utrzyma właściwości cieplne. Czasem pranie jest to po prostu konieczne. Przecież nieprzyjemne zapachy, pot i brud z naszego ciała także przechodzą na materiał, z którego wykonany jest śpiwór oraz wnikają do także środka. Pranie śpiwora nie jest jednak łatwe ze względu na jego gabaryty i nie każdy może to zrobić w domu. Dlatego też niektórzy nie piorą go wcale. Wówczas najrozsądniej jest zaopatrzyć się we wkładkę do śpiwora, którą pierze się jak prześcieradło. Alternatywą jest znalezienie dobrej pralni, która w ofercie ma czyszczenie i impregnację śpiworów.
Jeśli już zdecydujesz się na samodzielne pranie, to musisz się do tego przygotować i przystąpić do prania śpiwora turystycznego z głową. Zwłaszcza jeśli będziesz prać śpiwór puchowy. Najpierw zapoznaj się zapoznać się z metką na śpiworze. Producent może tam umieścić ważne informacje dotyczące tej czynności. Puch jest bardzo delikatnym wypełnieniem, więc do jego prania nie używaj zwykłego proszku, który może zniszczyć strukturę puchu. Nadmiar chemii jest złym pomysłem, gdyż śpiwór może po prostu nadawać się po praniu tylko do kosza. Obecnie na rynku możesz wybierać spośród szeregu preparatów przeznaczonych do prania odzieży i sprzętu wypełnionego puchem (najpopularniejsze to płyn do prania marki Nikwax Down Wash Direct czy Down Wash marki Granger’s). Są to preparaty łatwe w użyciu, nadające się do pranie ręcznego i automatycznego. Jeśli nie posiadasz takiego płynu to możesz sięgnąć po szare mydło. Jak mawiały nasze babcie, jest ono dobre na wszystko. Temperaturę prania ustaw maksymalnie na 30°C, ustaw pralkę na cykl prania delikatnego, koniecznie na małych obrotach.
Jeśli nie ufasz pralce, to oczywiście możesz wyprać śpiwór ręcznie, choćby w wannie. Ta opcja wymaga jednak cierpliwości. Możesz mieć problem z wypompowaniem powietrza ze śpiwora po jego zanurzeniu w wodzie. Można tego uniknąć w prosty sposób. Włóż śpiwór do niewielkiego worka, zanurz w wodzie i dopiero wtedy, gdy cały nasiąknie wodą, wyciągnij go z worka i zacznij prać. Po praniu konieczne jest kilkukrotne i dokładne płukanie śpiwora. Płukać trzeba tak długo, aż woda będzie bez piany od środka do prania. Po praniu puch może być „zbity”, ale to normalne. Musisz więc włożyć jeszcze trochę wysiłku i po prostu „porozbijać” go, żeby rozprowadził się po komorach wewnątrz śpiwora. Spokojnie można zrobić to dłonią po rozłożeniu śpiwora na płaskiej powierzchni. Ostatni krok to odpowiednio długie suszenie, najlepiej w przewiewnym i nienasłonecznionym miejscu. Puch powinien wyschnąć naturalnie, bez naszej pomocy. Nie wyciskaj go i nie susz „na siłę”. Wtedy może on samodzielnie odzyskać swoją sprężystość. Podobnie postępujemy np. z kurtkami puchowymi. Jeśli suszysz śpiwór na zewnątrz to pamiętaj, by nie wystawiać go nadmiernie na promieniowanie słoneczne.
Śpiwór syntetyczny pierz podobnie. Używaj do tego delikatnych płynów, możesz wykorzystać nawet płyn do prania puchu.
Zazwyczaj do śpiworów dołączone są dwa worki – mniejszy, kompresyjny (służący do transportu) oraz większy, służący do przechowywania śpiwora w domu. Poza sezonem, gdy przez dłuższy czas nie wybierasz się na noc pod gwiazdami, śpiwora nie powinieneś trzymać w worku kompresyjnym. Jest to istotne ze względu na jego wypełnienie, które stanowi najważniejszą część śpiwora. Długie leżakowanie śpiwora w niewielkim worku kompresyjnym sprawia, że jego wypełnienie (puch, syntetyk) jest „sprasowane”. Nie ma ono miejsca żeby się rozprężyć i w efekcie, nawet rzadko używany śpiwór traci na sprężystości i termice. Dlatego pamiętaj, że po powrocie z wyprawy koniecznie trzeba przełożyć śpiwór do wielkiego worka lub znaleźć dla niego odpowiednie miejsce w domu. Duża szuflada w komodzie, skrzynia łóżka, czy nawet ogromny karton w szafie będą odpowiednie. Jeśli masz na tyle miejsca, by śpiwór leżał w domu „wolno” i nikomu nie przeszkadzał, to zostaw go tak. Masz wtedy pewność, że przez ciągłe składanie bądź zwijanie nie zgniatasz wypełnienia wciąż w tym samym miejscu.
Najlepiej będzie jeżeli worek kompresyjny na śpiwór wypełnisz niedbale wepchniętym śpiworem. W ten sposób za każdym razem robimy to inaczej, więc włókna w tych samych częściach nie ulegają zniszczeniu. W podróży codziennie wyciąga się śpiwór i dzięki temu ocieplina może się swobodnie rozprężyć na powietrzu. Takie pakowanie ma też swój praktyczny wymiar. Upychanie śpiwora wprost do worka jest po prostu szybsze. Podsumowując: na wyjeździe kompresuj śpiwór w mini worku, żeby ograniczyć jego gabaryty w transporcie; po sezonie zapewniaj mu jak najwięcej miejsca, by wypełnienie zachowało sprężystość i mogło utrzymać zdolność do izolowania od zimna.
Śpiwór Małachowski 200 II Ultralight L w worku do przechowywania i w worku kompresyjnym
Śpiwory turystyczne to obszerny, ale niezwykle ważny temat. Bez względu na to, czy śpiwór jest tańszy czy droższy – o wszystkie powinno się dbać z taką samą uwagą i poświęcić na to odpowiednią ilość czasu. Jeśli przy zakupie śpiwora masz jakiekolwiek wątpliwości w temacie jego użytkowania, prania czy przechowywania, zapytaj sprzedawcę. Na pewno postara się rozwiać on twoje wątpliwości i dodatkowo podpowie, co możecie robić, żeby śpiwór służył dłużej. Reszta zależy od ciebie i twojego zaangażowania w dbanie o śpiwór.
Sylwia Rybacka i Michał Dzieniszewski, sprzedawcy w skalnik.pl
