Osoby rozpoczynające przygodę z zimową turystyką górską mogą mieć problem z wyborem pierwszych raków. Żeby wybrać właściwy model, należy zapoznać się ze specyfiką i rodzajami tego typu ekwipunku. Warto też na początku zadać sobie kilka istotnych pytań. W tej poradzie dowiesz się jak dzielimy raki i w jaki sposób wybrać typ właściwy aktywności, którą chcemy zimą podejmować. Kiedy już zapoznasz się z tą poradą, kiedy już będziesz mieć za sobą pierwsze kroki w rakach i nabędziesz większego zimowego doświadczenia, to wtedy doskonale zrozumiesz czego potrzebujesz od własnych raków.
Modele raków możemy podzielić na kilka typów. Raki różnią się między sobą rodzajem mocowania, sztywnością, liczbą zębów, a także samym materiałem, z którego są wykonane. Wybór zawsze powinien wiązać się też z konkretną aktywnością, do której chcesz się przygotować oraz być zależny od terenu, w który pragniesz wyruszyć. Pytanie o odpowiedni typ raków to również pytanie o buty, jakie zakładasz na górskie przygody. Nie da się polecić obuwia, które byłoby uniwersalne, tak jak nie da się wybrać uniwersalnych raków do wszystkich butów i wszystkich aktywności.
Ze względu na sztywność możemy podzielić to wyposażenie na raki sztywne i półsztywne. Modele o dużej sztywności przeznaczone są do przemieszczania się w trudnym terenie o charakterze śnieżno-lodowym. Raków sztywnych używa się do stromego terenu i wspinaczki lodowej. Ich konstrukcja umożliwia korzystanie z przednich zębów i utrzymywanie na nich ciężaru wspinacza. Takie raki najlepiej współpracują z butami o twardej i bardzo twardej konstrukcji, które stosowane są na ekspedycjach, w warunkach działalności wysokogórskiej i podczas wspinania w lodzie i mikście. Drugi rodzaj raków to modele półsztywne. Jest to najpopularniejsza grupa tego sprzętu zimowego, którą oferuje obecnie rynek outdoorowy. Raki tego typu bardzo dobrze radzą sobie w terenie śnieżno-lodowym, na lodowcach i rozległych polach śnieżnych. Charakteryzują się one ruchomym łącznikiem, który zespaja przednią i tylną część raków. Raki półsztywne oferują dobrą pracę w trakcie wielogodzinnych przejść w stromym i śnieżnym terenie. Co najważniejsze, takie raki można stosować ze sztywniejszymi butami trekkingowymi, na przykład modelami z pełnej skóry. Buty trekkingowe o średnio-twardej podeszwie to nie jedyny model, do którego je założysz. Współpracować będą one także z twardym obuwiem wysokogórskim i butami skiturowymi. Takie raki są najczęstszym wyborem do zastosowań w Tatrach i Alpach.
Istotnym elementem wyboru właściwych raków jest sposób ich mocowania. Można wyróżnić trzy rozwiązania techniczne. Najpopularniejszy jest system koszykowy. Jest to rozwinięcie starego systemu paskowego. Paski zastąpiono mocowaniami z elastycznego, wytrzymałego i niepodatnego na niskie temperatury materiału syntetycznego. Koszyki występują w przedniej i tylnej części raków. Mają za zadanie okalać obuwie i stabilnie trzymać przód, piętę i kostkę. Rozwiązanie jest najbardziej uniwersalne i pasuje niemal do każdego buta w góry. Minusem tego systemu jest dość długi czas zakładania raków na obuwie. Raki koszykowe są najczęściej stosowane do turystyki zimowej. Raki półautomatyczne to już modele przeznaczone do stosowanie ze specjalnie przystosowanymi do nich butami górskimi. Zakup takich raków wymaga zakupu obuwia górskiego z profilowaną podeszwą i specjalnym rantem w tylnej części obuwia. Na ów rant nachodzi specjalny automat tylnego wiązania. Raki półautomatyczne w przedniej części posiadają koszyk, z tyłu dźwignię mocującą zabezpieczaną paskiem. Ten rodzaj raków odpowiedni jest dla użytkowników pragnących uprawiać zaawansowaną turystykę górską, w której nie potrzebne są buty alpinistyczne typu „skorupa”. W takich rakach możesz wybrać się na klasyczne drogi większości szczytów alpejskich. Trzeci rodzaj to najszybszy przy zakładaniu system, który wyróżnia raki automatyczne. Można je założyć tylko na sztywne buty, które w przedniej i tylnej części posiadają specjalne wycięcia. Automaty mają w przedniej części metalowy pałąk, w tylnej zaś dźwignię z automatem mocującym i paskiem do zabezpieczenia. Raki automatyczne wykorzystywane są we wspinaczce lodowo-skalnej, działalności w górach wysokich, podczas skitouringu.
Stal kontra aluminiumRaki turystyczne można podzielić również ze względu na materiał, z którego są one wykonane. Najwięcej modeli powstaje z odpornej na korozję stali. Raki stalowe są bardziej odporne na zużywanie i zniszczenie wskutek kontaktu ze skałami i podłożem lodowo-skalnym. Do działań w terenie o umiarkowanym nastromieniu oraz do skitouringu wykorzystuje się często raki z mocnych stopów aluminium. Zastosowanie lekkich stopów pozwala radykalnie zredukować wagę sprzętu. Jeśli nie jesteś startujesz w zawodach skitourowych i nie musisz działać w stylu fast-and-light, wybierz raczej raki stalowe. Jeśli podejmujesz się tylko zimowych wycieczek w łatwiejszym terenie nie musisz wybierać raków aluminiowych. Na karkonoskiej grani, beskidzkich szlakach i w tatrzańskich dolinkach wystarczy Ci nieco prostsze rozwiązanie. Mowa o raczkach turystycznych, które można zakładać na każde buty trekkingowe. Raczki turystyczne, na przykład raczki Pro Traxion marki VI.6+, złożone są z elastycznej opaski zakładanej na buty i łańcuszków ze stalowymi kolcami, które zapewniają dobrą trakcję na śliskim podłożu. Raczki to dobry sposób na uzbrojenie butów z dość miękką nawet podeszwą. Jest to również opcja ekonomiczna dla turystów, którzy potrzebują bezpieczeństwa, ale nie koniecznie celują w profesjonalny sprzęt alpinistyczny. Raczki produkowane są zawsze w zakresach dobieranych do rozmiarów noszonych butów. Raczki nie ważą wiele i dzięki temu mogą ograniczyć wagę ekwipunku.
Jeszcze przed wyruszeniem na zimową przygodę, musisz wyregulować odpowiednio swoje raki. Przede wszystkim należy właściwie dopasować długość raków do rozmiaru buta. Zazwyczaj operacja ta jest szybka i nie wymaga używania narzędzi. W rakach technicznych możliwości konfiguracji raków jest więcej. Mogą one dotyczyć choćby ilości zębów atakujących do wspinaczki w lodzie, ale to temat na inną poradę. Przy rakach turystycznych upewnij się, że przednie zęby wystają ok 2-3 cm przed czubek buta. Dobrze wyregulowane raki powinny sztywno trzymać się na podeszwie. Regulacja raków przed wypadem w góry sprawi, że przy ich zakładaniu nie trzeba będzie uciążliwie już manipulować. W stromym i śliskim terenie, przy niskich temperaturach staje się to znacznie trudniejsze niż w domu. Poćwicz też zabezpieczanie raków paskami. Dobrze wyregulowane raki dają się szybko założyć i szybko zdjąć. Regulowanie jest bardzo ważne, bo tylko ono uniemożliwi rakom rozpinanie się i zsuwanie z buta podczas chodzenia.
Należy właściwie dopasować długość raków do rozmiaru buta
Wszystkie zaprezentowane tutaj rodzaje raków znajdziesz w ofercie sklepów stacjonarnych Skalnik oraz w sklepie internetowym Skalnik.pl. Pamiętaj, że raki to podstawowe zimowe wyposażenie. Jest ono gwarantem bezpieczeństwa, gdy podejmujesz się ambitniejszych zadań w wyższych górach i gdy wyruszasz na zimowe podboje w kierunku niższych szczytów.
