Jak wybrać stuptuty. Wszystko co musisz o nich wiedzieć
stuptuty
Porady

Jak wybrać stuptuty. Wszystko co musisz o nich wiedzieć

Sławek Nosal / 05 marca 2018

Wyglądają niepozornie. Ich nazwa brzmi cokolwiek śmiesznie. Trzeba jednak przyznać, że zarówno dla turystów, jak i wytrawnych alpinistów, są jednym z podstawowych elementów wyposażenia. W trudnych warunkach stają się nieocenione na turystycznej wycieczce i podczas ambitniejszych celów w górach. W tym tekście na warsztat bierzemy stuptuty, by przyjrzeć im się z bliska.

 

Co to są stuptuty

Każdy turysta w końcu usłyszy to słowo. Przychodzi to zazwyczaj w momencie, gdy góry przestają kręcić tylko latem, a bajeczne krajobrazy ośnieżonych szczytów przyciągają coraz bardziej. Najprościej mówiąc stuptuty to ochraniacze zakładane na nogi. Samo słowo zaczerpnięte jest z języka francuskiego, jako zbitka słów stop tout oznaczająca “zatrzymaj wszystko”. Istotnie taka jest funkcja stuptutów. Założone na nogi mają chronić buty przed dostawaniem się śniegu, wody, zabrudzeń oraz sprawiać, że wszystko to nie będzie przenikać również pod nogawki spodni.

 

Kiedy założyć stuptuty

Stuptuty kojarzą się z zimą. Na myśl o nich przed oczyma stają albo głębokie śniegi, arktyczne przestrzenie lub góry, w których opady śniegu nie należą do najmniejszych. Jak się jednak okazuje zastosowania stuptutów są szersze, a okazji do ich założenia całkiem sporo.

Oczywiście najczęściej stosuje się stuptuty do chodzenia w śniegu, który jest głęboki i kopny. Jest to zastosowanie znane ambitnym turystom przecierającym szlaki w najzimniejszej porze roku. Stuptuty można założyć zimą również podczas chodzenia w rakach, a nawet w trakcie lodowej wspinaczki i to niekoniecznie z myślą o przedzieraniu się pod lodowe ściany przez zaspy. Stuptuty chronią nogawki i buty przed wodą i uszkodzeniami mechanicznymi. Jeśli założysz stuptuty do raków, a przypadkowo zaczepisz ich zębem o materiał, masz dużą szansę, że wytrzymała tkanina ochroni nogawki spodni przed uszkodzeniami. Łatwiej i taniej wymienić będzie nawet uszkodzone stuptuty, niż inwestować w nowe spodnie z membraną.

Stuptuty mogą przydać się też w miesiącach pozbawionych śniegu. Nawet na pustyni mogą być bardzo pomocne. Szczelny materiał i pomysłowe mocowanie sprawi, że to, co kojarzymy jako ochraniacze przeciwśnieżne może uchronić nas przed wodą, kamieniami, igłami, gałęziami, błotem albo piachem, który mógłby obcierać stopy i ranić je. Właśnie dlatego oprócz turystów korzystają z nich podróżnicy i biegacze.

stuptuty

 

Stuptuty – wszystkie takie same czy inne?

Jeśli zaczniesz zastanawiać się jakie stuptuty warto kupić, pewnie dostrzeżesz, że większość z nich wygląda bardzo podobnie. Niemal wszystkie stuptuty mają podobną konstrukcję. Podstawowe elementy to ściągacz u góry, ściągacz u dołu, haczyki do mocowania za sznurowadła, mocowanie zakładane pod podeszwę butów oraz system pozwalający rozpiąć stuptuty na całej długości. Mimo tych podobieństw okazuje się, że nie wszystkie stuptuty są takie same. Różnią je szczegóły, na które warto zwracać uwagę.

stuptuty budowa

Stuptuty z membraną czy bez

stuptuty black diamondW takich ochraniaczach ogromnie istotną sprawą jest materiał. Stuptuty najlepiej spełniać będą swoje zadanie, jeśli uszyte będą wytrzymałej i wodoodpornej tkaniny. Wodoodporność będzie strzec suchości stóp i nogawek. Gęsty splot tkaniny sprawi zaś, że model będzie bardzo wytrzymały, choć minusem może być w tym przypadku waga i objętość spakowanych do plecaka stuptutów.

Cenionymi modelami są tzw. stuptuty z goretexu. Są to modele wykonane przy wykorzystaniu materiałów ze słynną membraną GORE-TEX®, która blokuje dostęp wody, a dzięki oddychalności dba o zwiększony komfort podczas wędrowania. Pośród całej masy plusów, stuptuty takie mają jedną wadę. Ich cena nie należy do najmniejszych. Oprócz takich modeli istnieją również stuptuty z membranami innych producentów. Dla przykładu, stuptuty Black Diamond wykorzystują membrany BD.dry, stuptuty marki Rab korzystają z wodoodpornego i oddychającego materiału Watergate™ lub membran eVent.

Decydując o wyborze stuptutów spotkasz też modele bez membrany, których materiał będzie również w dużym stopniu wodoodporny. Popularne stuptuty Deuter Altus uszyte są z materiału powlekanego poliuretanem, z którym uzyskuje się również wysoki stopień ochrony.

W kwestii tkanin istotna jest także ich odporność mechaniczna. Lżejsze stuptuty nosi się wygodniej, ale stuptuty z “pancernego” materiału nosi się dłużej. Wciąż popularne pozostają stuptuty z Cordury. Z tego gęstego i odpornego materiału uszyte są stuptuty Wisport, które na polskich szlakach wciąż pozostają jednym z najczęściej spotykanych modeli. Zdarza się, że stuptuty uszyte są z dwóch rodzajów materiału: góra z lżejszej tkaniny, a dół z czegoś odporniejszego na roztarganie i przecieranie.

stuptuty niskieStuptuty wysokie czy stuptuty niskie

Model stuptutów można rozróżnić również ze względu na ich wysokość. W zasadzie można mówić o trzech podstawowych profilach, jakie mogą posiadać ochraniacze na buty górskie czy biegowe. Mogą to być:

stuptuty do kolan
stuptuty do połowy łydki
stuptuty powyżej kostki.

Wyższe modele stuptutów chronią dobrze zarówno buty jak i nogawki. Dają po prostu użytkownikowi “wyższy” poziom ochrony, ale nie znaczy to, że niskie stuptuty są jakimkolwiek półśrodkiem. Tego typu ochraniacze wybierają osoby, które mają ograniczone miejsce w plecaku lub liczą każdy gram wagi ekwipunku. Niskie modele (znane także jako stuptuty biegowe) wybierane są choćby przez osoby trenujące biegi górskie i turystów używających stuptuty latem.

Przy okazji rozważań o wysokości warto dodać, że ochraniacze śniegowe i niskie modele mogą mieć rozmiary. Czasem producenci wiążą rozmiar stuptutów z wielkością butów, czasem podają orientacyjny wzrost użytkownika. Warto zwrócić na to uwagę i dopasować stuptuty do siebie. Szukając idealnego modelu trafisz najczęściej na modele unisex, choć czasem zdarza się rozróżnienie na męskie modele i stuptuty damskie. Te dla kobiet różnią się wielkością czy obwodem.

System zapinania. Z rzepem czy na zamek

stuptuty na zamekStuptuty muszą mieć system, który pozwala rozpiąć je na całej długości. Dzięki temu zakłada się je szybko i bez konieczności zdejmowania obuwia. Tym razem stuptuty dzielą się na te zapinane rzepem lub zamkiem. Zapięcia montowane są z przodu lub z tyłu. Za wygodniejsze uchodzą te pierwsze, za trwalsze drugie.

Każdy z rodzajów zapięcia ma zalety i wady. Stuptuty z zamkiem błyskawicznym mają opinię szybkich w zakładaniu i szczelnych. Wszystko to prawda, ale pod jednym warunkiem. Zamek musi być dobrej jakości, by zagwarantować niemal bezawaryjne działanie. Ten detal to częsta bolączka stuptutów kupowanych za parę groszy. Zamki mogą mieć jeszcze jedną wadę. Przy bardzo niskich temperaturach mogą one zamarzać i zacinać się. Na szczęście dobre stuptuty posiadają ochronną patkę na suwakach, która w wielu przypadkach ogranicza ryzyko wystąpienia takiej niespodzianki.

Stuptuty zapinane na rzep są odporne na mróz, szczelne i wytrzymałe, ale tylko pod warunkiem porządnej jakości rzepów. Rzepy mogą być tak mocne, że ich rozpinanie będzie wiązać się z użyciem całkiem sporej siły. Gdy jakość rzepów będzie jednak wątpliwa, ochraniacze będą rozpinać się same i zupełnie zniszczą przyjemność wędrowania po górach.

stuptutyZ paskiem, stalową linką, kevlarowym sznurkiem

Element zakładany w stuptutach pod podeszwę butów trekkingowych to kolejny ważny element. Często nazywany jest opinaczem, niezależnie od tego jaką przyjmuje formę. Może mieć postać paska z metalową sprzączką, być stalową linką, lub kawałkiem wytrzymałej linki. Wybór należy oczywiście do ciebie, ale warto wiedzieć kilka szczegółów o każdym.

Pasek z dziurkami i metalową sprzączką wygląda stylowo i umożliwia doskonałe dopasowanie do butów. Dzięki temu gwarantuje szczelność dolnej krawędzi stuptutów. Między szerszym paseczkiem a podeszwą łatwiej może się jednak gromadzić śnieg. Ważne więc by element ten był wykonany z porządnego tworzywa. Takim jest Hypalon marki DuPont, do którego nic łatwo się nie lepi i który ma dużą wytrzymałość.

Zamiast paska można spotkać stuptuty z metalową linką pod butem. Na pierwszy rzut oka rozwiązanie może wydawać się super wytrzymałe i godne polecania. Niestety stalowa linka często szybko strzępi się od chodzenia po kamieniach, a wtedy nie ma wcale zamiaru oszczędzać podeszwy buta. Z czasem strzępy stalowej linki wbijają się w podeszwę i powolutku ją niszczą.

Niepozornie wyglądają stuptuty ze sznureczkiem. Nie warto jednak ulegać pierwszemu wrażeniu. Sznureczek – nawet ten kevlarowy – z czasem pewnie się przetrze, ale to nie problem, bo można go wtedy po prostu wymienić. Metr kevlarowego repika to koszt tylko kilku złotówek. Z takim odcinkiem wymienisz ten element nawet dwa razy i pewnie nie stanie się to w ciągu jednego sezonu. Cieniutki repik ma jeszcze jedną przewagę. Nie przywierają do niego większe grudki lodu, a śnieg nie może magazynować się między nim a podeszwą.

 

Jak zakłada się stuptuty

Zakładanie stuptutów jest proste. Wystarczy pięć prostych operacji, by uzbroić nogawki spodni i zabezpieczyć buty. Warto wiedzieć jak dopasować stuptuty na nogach, bo dobrze wyregulowane ochraniacze pozwalają uzyskać największą szczelność.

  1. W rozpiętych stuptutach włóż opinacz pod podeszwę
  2. Zaciągnij zamek lub zapnij rzepy na całej długości
  3. Zapnij haczyk do sznurowadeł
  4. Jeśli zachodzi taka potrzeba wyreguluj opinacz
  5. Zaciągnij ściągacz na górze stuptutów

stuptuty zakładanie

 

Z dobrze założonymi stuptutami możesz bez obaw wędrować choćby w głębokim śniegu. Stuptuty to prosty, ale bardzo przydatny element wyposażenia turystycznego. Warto przemyśleć zakup i zainwestować w dobry model. Dobre stuptuty służą przez wiele lat, nawet jeśli należy się do osób, które w góry ruszają przy każdej okazji. Ochraniacze turystyczne ze względu na swoje przeznaczenie często bywają zabrudzone, dlatego na koniec słowo o tym jak wyczyścić stuptuty. Żeby nie zniszczyć wodoodporności materiału i mieć pełną kontrolę nad ich konserwacją najlepiej czyścić je ręcznie. Zazwyczaj wystarczy płukanie w letniej wodzie. Gorsze zabrudzenia wyczyścić można przy pomocy miękkiej szczoteczki. Jeśli musisz stosować detergenty, korzystaj z płynów do prania odzieży membranowej lub środków do prania wyposażenia turystycznego. Dla większej odporności na wilgoć stuptuty można po takiej pielęgnacji zaimpregnować.

Spodobał Ci się ten artykuł? Podziel się nim:
Zobacz również:

Możliwość komentowania została wyłączona.