Alpinizm, ekspedycje górskie, trekking w górach wysokich, nawet zimowe działania w niższych górach wymagają lepszego przygotowania. Jeśli są to działania, które wiążą się z biwakowaniem w terenie, priorytetem staje się zapewnienie odpowiedniej jakości snu, dzięki któremu po nocy wrócą ci siły do dalszego działania. Na komfortowy i bezpieczny sen w niskich temperaturach jest jeden sposób. Ten sposób to dobry śpiwór ekspedycyjny.
Gdy zaczniesz przygotowywać się na ambitniejszą wyprawę lub prawdziwy zimowy biwak, staniesz przed dylematem, jaki śpiwór zimowy warto wybrać. W tym artykule nie znajdziesz odpowiedzi, który model jest najlepszy. Na tak postawione pytanie nie da się jednoznacznie odpowiedzieć. Wszystko zależy od warunków, w jakich chcesz biwakować, własnych upodobań, wreszcie budżetu. Śpiwory ekspedycyjne nie należą do najtańszych. Ich cena to wypadkowa wielu czynników: doskonałej jakości puchu, nowoczesnych materiałów, zaawansowanych technologii, wreszcie kosztu opłacenia doświadczonych krawców, którzy muszą być mistrzami w swoim fachu. Każdy śpiwór ekspedycyjny to w istocie majstersztyk, który dzięki precyzji wykonania chroni termikę w ekstremalnych warunkach.
W tym tekście zwrócę uwagę na pewne aspekty, które trzeba rozważyć przed zakupem śpiwora na ekspedycję. Jeśli zastanawiasz się jaki śpiwór ekspedycyjny kupić, musisz wziąć pod lupę wiele elementów. Musisz też sięgnąć głębiej do kieszeni, rozbić świnkę-skarbonkę. Niestety w produktach takich jak śpiwory na ekspedycje nie ma kompromisów.
Zimowa ekspedycja na K2. Ciepło zapewnia Małachowski (fot. Denis Urubko)
Na początek trochę historii. Tak zwana “złota era polskiego himalaizmu” i związane z nią sukcesy Polaków w górach najwyższych, nie wydarzyły by się, gdyby nie pewne zwierzę i pewna nasza narodowa przywara. To polska gęś i zdolność Polaków do kombinowania sprawiła, że w produktach puchowych staliśmy się czołówką i pozostajemy nią do dziś. To realia PRL-u, w którym albo nie było sprzętu, albo śpiwór kosztował tyle co miesięczna pensja sprawiły, że w kraju nad Wisłą wymyślano coraz lepsze konstrukcje i wypełniano je znakomitym puchem. Puchowe wyroby marki Yeti (funkcjonującej dziś jako marka Aura) powstawały najpierw dla Wandy Rutkiewicz. Pracownia Sprzętu Alpinistycznego Małachowski produkowała już w latach siedemdziesiątych śpiwory i odzież do eksploracji Spitsbergenu, lodowcowych jaskiń i najwyższych szczytów. Historię zdobywania himalajskich szczytów i bicia w nich rekordów ma we krwi również marka Pajak.
Dziś marki te tworzą najcieplejsze śpiwory puchowe na świecie, konkurując jakością i innowacyjnością produktów z większymi firmami. Dlatego właśnie oferta na ekspedycyjne śpiwory puchowe w Skalniku, to przede wszystkim oferta na polskie śpiwory.
W wyborze najważniejsze są trzy aspekty. To one dyktują decydują niemal o wszystkim, co istotne przy kupowaniu śpiwora na ekspedycję. Przy zakupie musisz przemyśleć trzy rzeczy:
Polskie śpiwory ekspedycyjne – od Himalajów po Lofoty! (fot. Pajak)
Śpiwór powinien mieć takie parametry izolacyjne, które będą odpowiadać warunkom, jakie spotkasz podczas swoich ekspedycjach. Najczęściej na śpiworach podawane są trzy temperatury, które zależą od wyniku testu zgodnego z Normą Europejską EN 13537. Test polega na włożeniu do śpiwora manekina z czujnikami temperatury, stopniowym schładzaniu otoczenia i badaniu zmian temperatury na powierzchni manekina. Test nie jest doskonały, ale jego wady to temat na osobny artykuł. Mimo to w pewien sposób pozwala wyznaczyć parametry, które pomagają dobrać właściwy śpiwór. Krótko wyjaśnię, do czego odnoszą się wartości czterech temperatur w nim wyznaczonych.
Przy doborze śpiworów należy pamiętać, że mężczyźni i kobiety odczuwają zimno w różny sposób. Dla kobiet jest ono bardziej dotkliwie i szybciej odczuwalne. Warto też pamiętać, że tolerancja na chłód i zagrożenie hipotermią zmienia się ze względu na poziom zmęczenia, głód czy stopień odwodnienia organizmu. Zdarza się czasem, że na śpiworze nie są podawane wartości temperatur. Dotyczy to na przykład śpiworów amerykańskich marek, które nie zawsze są testowane według europejskich norm. Na śpiworach mogą też pojawiać się dodatkowe wartości, które określane są przez producenta, choćby po testach z ambasadorami marki i testerami. Tego typu parametr – nazywany Rab Sleep Limit – używa brytyjski lider puchowej odzieży i śpiworów, marka Rab (śpiwory marki znajdziesz tutaj).
Nie da się poprawić natury. W przypadku śpiworów ekspedycyjnych należy stawiać na najwyższą sprawność izolowania, a taką posiadają śpiwory wypełnione naturalnym puchem. Myśląc o ekspedycjach myślę o wyprawach w wysokie góry, gdzie nocą temperatury spadają grubo poniżej zera. Dlatego też myślę o warunkach, w których wilgoć nie jest straszna dla puchowego wypełnienia.
Do śpiworów ekspedycyjnych doskonale nadaje się puch gęsi. Dla przykładu, puch z gęsi Białej Kołudzkiej to dziś symbol najwyższej jakości. Po puch ten sięgają nie tylko polscy producenci, lecz także giganci outdooru, tacy jak choćby Patagonia.
W ekstremalnych warunkach nie musisz obawiać się tak bardzo, że puch zostanie zawilgocony. Zagrożeniem może być ewentualnie nagromadzenie pary i jej kondensacja w przypadku, gdy gotuje się w namiocie, rzadziej będą to opady deszczu. Porzucając myśl, by na wyprawę zabrać śpiwór syntetyczny, zyskujesz coś jeszcze. Jest to mianowicie mniejsza waga i większa kompresyjność śpiwora, a te parametry przy poważnych akcjach górskich zawsze stają się istotne.
Ekspedycyjne i zimowe działania najczęściej wymagają stosowania puchu (fot. Pajak)
Dwa najistotniejsze parametry puchu w śpiworach to jego waga i sprężystość. Po pierwsze, śpiwór musi mieć odpowiednią ilość puchu, która wypełni komory. Nawet najbardziej sprężysty puch, którego będzie po prostu za mało, nie zapewni odpowiedniej ochrony termicznej.
Zasada dotycząca sprężystości jest prosta – im wyższy parametr, tym lepiej. Śpiwory ekspedycyjne i śpiwory zimowe powinny mieć puch najlepszej jakości. Zasadniczo będzie to puch o lofcie 700 cuin lub większym. Jeśli zastanawiasz się, czy ma to być puch kaczy czy puch gęsi, to spieszę wyjaśnić, że ten pierwszy zasadniczo nie rozpręża się aż tak dobrze. Siłą rzeczy kto wybiera się na ekspedycje górskie, ten skazany jest na gąskę. Zwróć uwagę, że ekspedycyjne śpiwory puchowe mają najczęściej puch o sprężystości 750-900 cuin.
W przypadku tak zaawansowanych modeli, jak śpiwory puchowe na ekspedycje, każdy detal ma znaczenie. Precyzja konstrukcji wpływa na funkcjonalność produktu, a brak zbędnych elementów odbija się korzystnie na wadze śpiwora. Możesz mieć pewność, że śpiwory ekspedycyjne najlepszych marek są dopracowane, testowane w warunkach ekspedycyjnych i stale ulepszane.
Wystarczy wspomnieć o tym, jak ambitne akcje realizowane są z tym sprzętem. Śpiwory ekspedycyjne Pajak to wybór Andrzeja Bargiela. Wyobraź sobie, że śpiwór Pajak Radical 16H okazał się dla tego skialpinisty w Himalajach zbyt ciepły. Podczas rekordowego wejścia i wjazdu na Manaslu Andrzej Bargiel stosował nieco chłodniejszy model – Radical 8H. Z kolei śpiwory ekspedycyjne Małachowski wykorzystuje program Polski Himalaizm Zimowy. Zwróć uwagę na model 1300 Guide Pro. To właśnie w tym śpiworze puchowym marki Małachowski spali polscy himalaiści atakujący zimą K2.
Baza zimowej wyprawy na K2 pełna śpiworów Małachowski (fot. Artur Małek)
Śpiwór do alpinizmu i zimowych biwaków powinien oczywiście być mumią. To ważne, by podczas snu chronił całe ciało – od koniuszków palców, po cebulki włosów. Można przyjąć to za ogólną zasadę. Kolejnym krokiem na drodze do określenia tego, który śpiwór ekspedycyjny warto kupić, powinno być przyjrzenie się konstrukcji komór puchowych.
W tak zaawansowanych modelach nie stosuje się zasadniczo komór typu X. Są to komory, które możesz znać z tańszych śpiworów czy kurtek pikowanych. Tego typu komora powstaje przez przeszycie materiału na przestrzał. W miejscach przeszyć – które oddzielają jedną komorę o d drugiej – brak jest ociepliny. W takich strefach dochodzi do ucieczek ciepła i powstawania zimnych miejsc, które w bardziej ekstremalnych warunkach mogą być groźne dla organizmu. Używanie takiej konstrukcji ma uzasadnienie tylko wówczas, gdy śpiwory są tworzone do noclegu w dodatnich temperaturach, a priorytetem jest waga ekwipunku.
Konstruktorzy śpiworów znaleźli jednak na to sposób. Każda z marek wytwarzających “śpiwory dla profesjonalistów” stosuje taki układ komór, które ograniczają straty ciepła. Typowym przykładem tego typu komór jest system H, w którym dwie warstwy materiału dzielone są wewnątrz taśmami dystansowymi tworzącymi komory. Niektóre śpiwory Pajak wykorzystują modyfikację systemu H, czyli system Z. W systemie tym przegrody między komorami ustawione są pod skosem, a same komory przyjmują trapezoidalne kształty.
Konstrukcje komór w śpiworach Pajak (żródło: Pajak)
Jeszcze cieplejszym rozwiązaniem jest wykorzystanie dwóch warstw komór z puchowym wypełnieniem. Na ekstremalne mrozy ma Pajak śpiwory ekspedycyjne z komorami HH. Małachowski w takich modelach stosuje natomiast komory DSV, o przekroju V.
Szczegóły konstrukcyjne komór puchowych stosowanych w śpiworach marki Małachowski (źródło: Małachowski)
Zanim kupisz śpiwór ekspedycyjny, przyjrzyj się dokładnie wszystkim detalom.
Tak wiele elementów, które trzeba mieć na uwadze sprawia, że wybór śpiworów ekspedycyjnych musi być poprzedzony sprawdzeniem ważnych elementów i solidnym namysłem. Mimo wielu podobieństw, w wyborze mogą pomóc ci swego rodzaju przewagi, które cechują producentów lub konkretne modele. Kryte szwy, warstwy odbijające promieniowanie podczerwone, rodzaj podszewki – wszystko to może sprawić, że konkretny model stanie ci się bliższy. Właśnie dlatego śpiworem na ekspedycje warto przyjrzeć się badawczym okiem i na spokojnie.
