Termos to sprzęt obecny w turystyce od bardzo dawna. Jeśli zapytalibyśmy kilkanaście przypadkowych osób, czy kiedykolwiek piły herbatę z termosu,to sądzę, że 99% odpowiedzi byłoby twierdzących. Zupełnie inaczej wyglądałaby natomiast ta statystyka gdybyśmy dodali, że chodzi o termos obiadowy, bo jest to sprzęt, który dopiero zyskuje na popularności. W tym tekście chciałbym przybliżyć trochę ten produkt i doradzić, czym najlepiej kierować się przy wyborze.
Na wstępie chciałbym wyjaśnić czym różni się termos na jedzenie od zwykłego, oczywiście za wyjątkiem samego przeznaczenia. Różnic tak naprawdę nie będzie zbyt wiele. Termosy zwykłe i termosy obiadowe z reguły wykonane są w tej samej technologii. Oba rodzaje produktów wytworzone są najczęściej ze stali, a za izolację od warunków zewnętrznych odpowiada tzw. próżnia techniczna.
Największe różnice znajdziemy w kształcie termosu. Modele obiadowe są z reguły niższe, ale szersze. Mają także znacznie szerszy wlew, co pozwala na wygodne wkładanie i wyjmowanie pożywienia. Szeroki wlew będzie również przydatny po powrocie ze szlaku, czyli w momencie, gdy konieczne będzie wyczyszczenie wnętrza termosu. Usunięcie resztek jedzenia jest bardziej kłopotliwe, niż wypłukanie pozostałości herbaty.
Termos na jedzenie jest zwykle niższy i szerszy od tradycyjnego termosu
Dobre termosy wykonane są z wysokiej jakości stali nierdzewnej. Czasami można się spotkać z termosami szklanymi, ale raczej nie w sklepach górskich i outdoorowych. Tego typu modele są bowiem znacznie bardziej delikatne od wersji próżniowych, więc łatwiej je uszkodzić. Jeśli upadnie ci termos szklany to najpewniej się rozbije i stanie się bezużyteczny. Upadek termosu próżniowego ze stalowymi ściankami skończy się natomiast z reguły tylko zadrapaniami lub wgnieceniami.
Termos obiadowy, a w zasadzie jego korpus, składa się z dwóch metalowych ścianek, które wypełnia próżnia. To właśnie dzięki niej termosy są w stanie utrzymywać temperaturę posiłku przez wiele godzin. Warto wiedzieć, że próżnia nie tylko zapobiega szybkiemu wychładzaniu zawartości, ale także jej ogrzewaniu. W praktyce w termosie możemy więc przenosić zarówno ciepłe, jak zimne produkty np. kostki lodu.
Co ciekawe niektórzy producenci nie poprzestają na próżni i starają się śrubować wyniki swoich termosów dodatkowymi rozwiązaniami. Przykładowo, ścianka wewnętrzna termosu obiadowego Esbit została dodatkowo pokryta warstwą srebra, co ma jeszcze bardziej poprawiać izolację.
Jedną z pierwszych decyzji, którą podejmujemy kupując termos obiadowy jest wybór pojemności. Jak to zrobić? Po prostu bazując na własnych doświadczeniach. Warto pamiętać, że im większy termos, tym lepiej będzie trzymał temperaturę. Przy okazji będzie jednak droższy i cięższy. Najlepiej więc zastanowić się chwilę i wybrać dokładnie taką pojemność, jaka będzie ci najczęściej potrzebna.
W zależności od producenta i modelu, możesz trafić na termosy obiadowe o pojemnościach 300 ml, 400 ml, 500 ml, 550 ml, 600 ml, 750 ml, 800 ml, 1000 ml i więcej. Jak widać wybór jest bardzo szeroki. Ciężko mi powiedzieć, który będzie najlepszy, bo to zależy od twoich oczekiwań. Ile ciepłych posiłków chcesz móc zjeść w terenie? Będzie to posiłek dla jednej czy dwóch osób? Mój wybór to termos na żywność o pojemności 750 ml. Z reguły mogę w nim zabrać dwie porcje dla mnie lub po jednej dla mnie i dla partnerki.
Pojemność termosu dobierz do swoich potrzeb. Nie ma sensu dźwigać zbyt dużego termosu, jeśli nie wykorzystujesz jego pojemności.
To jak długo termos obiadowy będzie w stanie utrzymać posiłek w zadowalającej temperaturze zależy od wielu czynników, między innymi od tego czy odpowiednio przygotujemy go przed włożeniem jedzenia. Bardzo istotne jest także to, jak często termos na jedzenie będzie otwierany. Jeśli termos na żywność nie jest uszkodzony, co najczęściej objawia się usterką korka, to powinien być w stanie utrzymać posiłek gorący przez około 6 godzin.
Potem przez następnych kilka godzin żywność będzie się stopniowo wychładzać, ale temperatura powinna być jeszcze do przyjęcia. Z moich obserwacji wynika, że jeśli chcemy zjeść posiłek gorący to najlepiej zrobić to w ciągu 6 godzin od napełnienia termosu. Jeśli natomiast wystarczy, że żywność będzie po prostu ciepła, to czas ten wydłuży się do około 12 godzin.
To pytanie może wydawać się dziwne, ale w rzeczywistości takie nie jest. Aby twój termos na zupę i inne posiłki możliwe jak najdłużej utrzymywał temperaturę, powinieneś go odpowiednio przygotować i później we właściwy sposób użytkować. Przede wszystkim termos obiadowy powinien zostać wygrzany zanim włożysz do niego jedzenie. W tym celu należy wlać do środka wrzątek i odstawić na około 4 minuty. Następnie wodę należy wylać, a do termosu włożyć właściwy posiłek.
Jedzenie powinno być możliwe jak najbardziej gorące. Nie należy czekać z uzupełnieniem termosu, aż żywność trochę przestygnie. Warto także pamiętać, że każde późniejsze otwarcie termosu będzie stopniowo wychładzać żywność.
W tym momencie dochodzimy do kolejnej, pożądanej cechy termosu obiadowego. Jeśli przechowujesz w nim więcej niż jedną porcję pożywienia i nie chcesz, aby posiłek pozostawiony na później wychłodził się, to powinieneś najszybciej jak to możliwe nałożyć sobie porcję i zamknąć korek. Aby jednak nałożyć jedzenie, trzeba mieć ze sobą miskę. Na szczęście nie zawsze trzeba pamiętać o spakowaniu takowej do plecaka.
Wiele modeli termosów posiada nakrętki, które mogą pełnić rolę miski. Niektóre modele np. termos obiadowy Esbit Food Jug Plus mają nawet włożony w nakrętkę łyżkowidelec. Kupując zatem ten model, automatycznie otrzymujemy w zasadzie cały zestaw potrzebny do wygodnego spożywania posiłku. W niektórych termosach można także znaleźć dodatkowe miejsce w korku na suche dodatki do zupy np. grzanki. Takie rozwiązania to raczej rzadkość, której nie spotyka się u wszystkich producentów termosów obiadowych.
Do wydobycia zawartości z termosu przyda się odpowiedni sztuciec. Może to być na przykład spork.
Co można przechowywać w termosie obiadowym? W zasadzie nie ma w tym zakresie ograniczeń. A przynajmniej ja o nich nie słyszałem. Warto natomiast wybierać takie produkty, których spożycie w warunkach terenowych nie sprawi zbyt wielu kłopotów. Żeberka w gęstym sosie są pyszne, ale jedząc je na szlaku, możemy się dość mocno ubrudzić. Na pewno termos obiadowy może być wykorzystywany jako termos do zupy. Ciepła zupa to świetny sposób na rozgrzanie się podczas jesiennego trekkingu, czy w czasie zimowego wypadu na skiturach. W termosie obiadowym często przenosiłem także jajecznicę oraz rożnego rodzaju gulasze, potrawki z ryżem czy kaszą.
Termosy obiadowe najczęściej używamy jesienią, zimą albo wczesną wiosną, czyli teoretycznie w najbardziej mokrych porach roku. Teoretycznie, bo ostatnio pogoda lubi wariować, ale to już inny temat. Skoro zatem termos będzie wykorzystywany w czasie, gdy istnieje spore ryzyko posiadania mokrych rąk, to automatycznie zwiększa się ryzyko, że korpus wyślizgnie nam się z dłoni i upadnie. Jeden taki upadek raczej mu nie zaszkodzi, ale kilka już może. Warto więc zwrócić uwagę, czy termos na zupę, który chcesz nabyć ma antypoślizgowe pokrycie. W niektórych termosach o dużych pojemnościach można się spotkać z rączką, która ułatwia trzymanie.
Innym dodatkiem, który często można spotkać w termosach jest korek z zaworem bezpieczeństwa. Ta funkcja będzie przydatna, gdy załadujesz termos na jedzenie do pełna bardzo gorącym posiłkiem. Przed odkręceniem korka należy wówczas użyć zaworu, aby wypuścić parę nagromadzoną w termosie i uniknąć ryzyka, że zawartość wybuchnie. Niektóre modele termosów obiadowych takiego zaworu nie mają. Wówczas korek należy odkręcać bardzo powoli, aby para mogła spokojnie ujść z wnętrza termosu, zanim korek zostanie całkowicie zdjęty.
Producenci często dodają do swoich produktów różnego rodzaju funkcje czy dodatki, które z założenia mają wyróżnić ich produkty od konkurencji. Nie wszystkie są niezbędne. Poniżej znajdziesz listę cech, które według mnie powinny posiadać dobre termosy obiadowe:
Inne funkcje termosów według mnie raczej nie są niezbędne, choć oczywiście mogą być bardzo przydatne w terenie.
W sklepach Skalnik znajdziesz duży wybór termosów obiadowych o różnych pojemnościach i wyglądzie zewnętrznym, od takich producentów jak Esbit, Rockland, Primus czy Naturehike.
2