Buty pod raki automatyczne to zdecydowanie najcięższy kaliber w segmencie obuwia górskiego. Odniesienie do wagi nie jest tutaj przypadkowe, bo buty do raków automatycznych to modele cechujące się najsolidniejszą i przez to najbardziej masywną konstrukcją spośród wszystkich butów górskich.
Buty pod raki kompatybilne z automatami to najczęściej profesjonalne modele wysokogórskie, przeznaczone do wspinaczki w warunkach zimowych. Zapewniają wysoki stopień ochrony i bardzo dobre dopasowanie do raków, ale jednocześnie są bardziej sztywne i mniej wygodne od innych butów górskich.
Buty do raków automatycznych z reguły kojarzą nam się z bardzo zaawansowanym sprzętem, przeznaczonym głównie do zimowej wspinaczki. Jest w tym sporo prawdy, bo przykładowo w zimowej turystyce tatrzańskiej czy letniej turystyce alpejskiej, wystarczającym i jednocześnie lepszym wyborem będą z reguły buty trekkingowe kompatybilne z rakami koszykowymi lub półautomatycznymi. Taki wybór jest lepszy zarówno dla naszego portfela, jak i stóp. Po pierwsze buty trekkingowe są znacznie tańsze w zakupie od wysokogórskich. Po drugie popularne „treki” są także mniej sztywne i przez to wygodniejsze, niż buty pod raki.
Istnieją natomiast miejsca, gdzie buty do raków kompatybilne z automatami będą nie tylko lepszym, ale nawet jedynym słusznym wyborem. I wcale nie mówię w tym miejscu o wyjeździe w Himalaje. Weźmy na przykład Kaukaz i dwa bardzo popularne wśród Polaków tamtejsze szczyty – Kazbek i Elbrus.
Obie te góry wymagają posiadania bardzo ciepłych i solidnych butów wysokogórskich. Wiele agencji organizujących wyjazdy na te góry mówi wprost, że zabranie złych butów może uniemożliwić zdobycie szczytu. Niektóre firmy idą nawet krok dalej i zwyczajnie odmawiają zabrania w góry osoby, która ma tylko buty trekkingowe, nawet jeśli są to buty dopasowane do raków.
Buty pod raki automatyczne dość mocno odróżniają się od typowych butów trekkingowych. Już na pierwszy rzut oka widać, że cechuje jest znacznie bardziej masywna konstrukcja. Wysoka cholewka i wodoodporna membrana są w tym wypadku standardem. Często wysokogórskie buty pod raki mają również ocieplinę, która dba o komfort termiczny stóp w trakcie wymagających wspinaczek zimowych.
Bardzo dobrze w roli ociepliny sprawdzają się Primaloft, Thinsulate, Duratherm, czy inne wypełnienie syntetyczne, które izoluje od zimna nawet wówczas, gdy jest mokre. Taka ocieplina będzie zabezpieczać stopę przed mrozem nawet w sytuacji, gdyby doszło do przemoczenia butów.
W niektórych modelach stosowany jest wewnętrzny botek. To bardzo praktyczne rozwiązanie, bo botek ten z reguły jest wyciągany, więc można go zostawić na nogach choćby podczas pobytu w namiocie. Tym sposobem nadal będzie ogrzewał nam stopy. Dodatkową zaletą takiego rozwiązania jest to, że botek można włożyć pomiędzy ubrania, do śpiwora czy nawet zostawić na nogach na całą noc, dzięki czemu rano będzie nadal ciepły i przyjemny, a nie zimny i zmarznięty.
Oprócz masywnej konstrukcji, wysokogórskie buty pod raki automatyczne charakteryzują również ranty znajdujące się na przodzie i na tyle buta. Ich zadaniem jest umożliwić założenie raków automatycznych. Tego typu raki nie mają koszyków. Z przodu do mocowania służy pałąk zakładany na przedni rant, a z tyłu pałąk i zatrzask.
Zakładanie raków automatycznych jest znacznie wygodniejsze i szybsze od mocowania modeli koszykowych, czy nawet półautomatycznych. Nie musimy przejmować się dociąganiem taśm. Same pałąki wystarczają do pewnego zamocowania raka na bucie. Taśma służy głównie do zabezpieczenia raka na wypadek, gdy doszło do jego wypięcia.
Z rakami automatycznymi kompatybilne są nie tylko wysokogórskie buty do raków, ale także buty skiturowe. Tego typu modele mają sztywną skorupę, która pozwala na bezproblemowe użytkowanie raków. Większość butów skiturowych ma ranty zarówno na przodzie, jak i na tyle. Są to więc modele kompatybilne zarówno z półautomatami, jak i z automatami. Zdarzają się natomiast buty, które mają rant tylko w tylnej części. Wówczas można ich używać wyłącznie z rakami półautomatycznymi.
Buty pod raki automatyczne to modele w przypadku których, największy nacisk kładzie się na wytrzymałość i solidność konstrukcji. Ich zadaniem jest chronić stopy w najtrudniejszych warunkach. Kwestia komfortu użytkowania schodzi więc na drugi plan, a podstawą staje się niezawodność obuwia. Cholewka buta wysokogórskiego może być wytworzona ze skóry lub z tworzywa sztucznego. Jedna z najlepszych skór, która często stosowana jest w dobrych butach wysokogórskich, to tyrolski Perwanger. Charakteryzuje ją długi proces garbowania i bardzo wysoka wytrzymałość.
Na rynku można znaleźć także modele wykonane z tworzyw syntetycznych, na przykład bardzo mocnej Cordury. Za przykładowe buty niech posłużą wysokogórskie buty pod raki marki La Sportiva, które wyposażono w zewnętrzny „overboot”. Pełni on rolę ochraniacza i świetnie zabezpiecza stopę przed wilgocią. Tego typu modele stosowane są najczęściej do najtrudniejszych i najbardziej wymagających wyjść. Często można je zobaczyć na stopach himalaistów.
Buty wysokogórskie męskie i damskie pod raki często mają pełny gumowy otok o dużej szerokości. Zabezpiecza on dolną część cholewki przed ewentualnymi uszkodzeniami w wyniku kontaktu buta z ostrymi skałami. Podeszwa stosowana w obuwiu wysokogórskim to najczęściej Vibram, ale w różnych odmianach. Bieżnik z reguły jest dość agresywny, aby zapewniał dobrą przyczepność. Generalnie jednak przez większość czasu jest on schowany pod rakami, na których spoczywa obowiązek zapewnienia nam przyczepności.
Wybierając buty trekkingowe na zimę podstawą jest wysoka cholewka, membrana, kompatybilność z rakami i dopasowanie. Oczywiście buty pod raki automatyczne także powinny spełniać te warunki, choć w przypadku tego typu modeli większość z wymienionych cech jest raczej standardem. Nie spotkamy przecież butów wysokogórskich pod automaty, które nie byłyby kompatybilne z rakami. Ciężko nam będzie również znaleźć modele bez membrany, czy z inną cholewką niż wysoka. W dalszym ciągu istotne pozostaje natomiast dopasowanie buta do stopy.
Warto pamiętać, że raczej nie możemy liczyć, że w butach wysokogórskich poczujemy się jak w kapciach. Szukanie tak dobrze dopasowanego modelu przeważnie skończy się fiaskiem. Z założenia buty pod raki automatyczne muszą być twarde i sztywne, aby dobrze współpracowały z rakami i chroniły naszą stopę w trakcie wspinaczki. To oczywiście nie oznacza, że dopasowanie jest całkowicie nieistotne. Oczywiście nie warto brać modelu, który już na początku będzie obcierał stopę. Wybierz model, który dobrze leży i nie obciera, ale jednocześnie nie licz, że chodzenie w takim bucie będzie tak wygodne, jak w butach trekkingowych.
Wybierając rozmiar pamiętaj, że buty pod raki automatyczne powinny być trochę większe, niż klasyczne buty trekkingowe. Wynika to z konieczności zastosowania grubszej skarpety. Dodatkowe miejsce przyda także w sytuacji, gdy do buta chce się wrzucić ogrzewacz. Większość osób decyduje się na wybór modelu o wkładce dłuższej o około 1,5-2 cm od długości stopy.
Buty pod raki automatyczne tworzone są do zimowych wspinaczek wysokogórskich, więc osoby planujące zimowe wspinanie, nawet jeśli nie mają zamiaru wspinać się poza Tatrami, z pewnością powinny rozważyć ich zakup. Będą także właściwym wyborem dla osób, które planują wyjazdy w Alpy zimą albo jeszcze wyżej (Kaukaz, Pamir, Tienszan). W przypadku szczytów pięciotysięcznych i wyższych, zabranie butów wysokogórskich może być konieczne nawet wówczas, gdy zdobycie szczytu planujemy na okres kalendarzowego lata.
Decydując się na zakup butów wysokogórskich niestety trzeba się liczyć ze sporym wydatkiem. Ceny z reguły zaczynają się od 1500 zł, a najbardziej zaawansowane modele mogą kosztować nawet około 3000 zł. Na szczęście często można spotkać promocje, które obniżą cenę o około 20-25%. W sklepie Skalnik znajdziesz wysokogórskie buty do raków takich renomowanych marek jak La Sportiva, Scarpa czy Zamberlan.
