Mapa turystyczna – jak wybrać

Nie skończą się jej baterię, ekran się nie stłucze, nie będzie poza zasięgiem – mapa turystyczna jest zdecydowanie tym przedmiotem, o którym nie wolno zapomnieć pakując się na wędrówkę. Nawet gdy wybierasz się na krótką wycieczkę w „oswojone” okolice, zabierz ze sobą mapę – nie tylko się nie zgubisz, ale być może pomożesz innym w znalezieniu właściwej drogi.

Telefony komórkowe zastępują nam coraz więcej urządzeń i gadżetów codziennego życia. Dzięki aplikacjom mamy łatwiejszy dostęp do wielu usług, a wiele z nich dba także o nasze zdrowie i bezpieczeństwo. Sami polecaliśmy kilka apek przydatnych w górach (przeczytaj tutaj). Jednak – mimo wszystko – proszę, nie rezygnujcie z tradycyjnych map turystycznych. To na nie można liczyć w najbardziej ekstremalnych warunkach, gdy zawiedzie cywilizacja i technologia, zniknie prąd, zasięg i GPS. Jak wybrać najlepszą mapę i czy taka w ogóle istnieje?

Idealna mapa turystyczna

Nie istnieje chyba mapa idealna, a przede wszystkim nie istnieje mapa uniwersalna. Z mapą Europy czy Polski raczej w górach nie zawojujemy wiele, dlatego oczywiście pierwsza sprawa to wybór właściwego „kawałka” terenu. Dla ułatwienia skupmy się na Polce. Najprostszy przykład: jedziesz w Bieszczady mapa tych gór będzie właściwa – to jasne dla każdego. Lecz kiedy wybierasz się np. w Beskidy, wybierz mapę konkretnego pasma: Beskidu Żywieckiego, Śląskiego, Makowskiego.

Zwróć uwagę na datę wydania lub informację o aktualizacji mapy. To bardzo ważne, ponieważ zmiany przebiegu szlaków zdarzają się dość często i warto mieć rozeznanie w tym zakresie. Jeśli jednak w terenie zobaczysz rozbieżności, kieruj się drogowskazami i znakami. Być może zmiana jest na tyle świeża, że nie ma jeszcze odwzorowania na mapie.

Zanim zatem zdecydujesz się kupić mapę, musisz – przynajmniej w przybliżeniu – znać teren, w który się wybierasz. Jeśli to weekendowy wypad zazwyczaj wystarczy ci jedna mapa turystyczna. Co zrobić w przypadku dłuższych wędrówek po większym terenie – jedna  mapa czy wiele? Tu przechodzimy do zagadnienia skali i czytelności mapy.

Korzystanie z mapy to frajda dla dzieci (fot. Osprey)

Skala mapy

Przypomnę tylko podstawowe wiadomości, które mogą być przydatne podczas wybierania mapy i rozmowy z miłą obsługą w sklepie. Mapa z dużą skalą jest bardziej dokładna, bo zawiera więcej szczegółów, obejmuje też zdecydowanie mniejszy obszar. Duża skala to np. 1:10 000, 1: 20 000, 1: 30 000. Analogicznie mapa z małą skalą (w przypadku map turystycznych 1: 50 000, 1:60 000) przedstawia większy wycinek terenu, jednak jest przez to mniej szczegółowa. Nie zdziwcie się, że to samo pasmo ma kilka różnych map nawet tego samego wydawcy. Mapa Tatr obejmująca zarówno część polską, jak i słowacką, będzie miała małą skalę (np. 1:55 000), natomiast skupiająca się wyłącznie na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego lub obejmująca np. Tatry Wysokie – dużą skalę (np. 1:25 000).

Laikom przypomnę, że te cyferki oznaczają stosunek cm na mapie do centymetrów w terenie. Niewygodne prawda? Trzeba zatem skreślić trochę zer. Jeśli mamy mapę 1: 30 000 oznacza to, że 1 cm  na papierze to 30 000 cm w terenie. Skreślamy dwa zera, żeby przeliczyć to na metry i wychodzi nam 300 metrów. Im większa skala tym mapa górska bardziej precyzyjna, a zatem przydatna szczególnie w nieznanym terenie. Pozwala łatwiej zorientować się w położeniu oraz zaplanować wędrówkę.

Wracając do dylematu z ostatniego pytania: jedna mniej szczegółowa, czy kilka bardziej szczegółowych map? Zazwyczaj wolę mapy bardziej szczegółowe, często w Tatry zabieram dwie mapy. Jeśli jednak wybierasz się na dłuższą wędrówkę i liczysz każdy gram w plecaku – jedna mapa będzie lepsza. W tym wypadku możesz też zdecydować, z jakiego materiału ma być twoja mapa.

Mapy laminowane czy papierowe

Skala to nie jedyna różnica w mapach tego samego rejonu. Na drugim miejscu stawiam materiał, z jakiego są wykonane. Oferta wydawnictw obejmuje mapy turystyczne laminowane, klasyczne – papierowe, a także coraz popularniejszą grupę, czyli mapy z papieru wodoodpornego. Każdy z tych rodzajów ma swoje wady i zalety, które dobrze znać podczas wyboru mapy.

Mapa laminowana

Wygląda, jakby wydrukowana na papierze mapa została „pocięta” na kawałki i każdy z nich został zalaminowany w plastiku. To rozwiązanie najlepiej  ze wszystkich poradzi sobie w przypadku ulewy czy dużego opadu śniegu, a to górach sprawa niebagatelna. Laminacja jest bardzo trwała i mapa z pewnością posłuży kilka dobrych sezonów. Uwaga, jeśli używasz tej mapy długo (bo jej stan na to pozwala), sprawdzaj czy nie było zmian w przebiegu szlaków.

Mapa papierowa

Tradycjonaliści powiedzą, że to jedyne prawdziwe mapy i nie będę się z nimi spierała. Przede wszystkim są produktem najtańszym i zdecydowanie najbardziej ekologicznym. Można im zapewnić odporność na wodę i śnieg – wystarczy w tym celu zaopatrzyć się w mapnik.

Mapa z papieru wodoodpornego

Według mnie są to najbardziej uniwersalne mapy turystyczne, łączące w sobie zalety zarówno map papierowych, jak i laminowanych. Są lżejsze od laminowanych, a jednocześnie zachowują odporność na wodę i śnieg. Cenię je także za to, że zmieszczą się  w każdą kieszeń kurtki czy plecaka, bo bez problemu można je zrolować.

W deszczu papierowa mapa może szybko zmoknąć (fot. Deuter)

Szczegóły mapy turystycznej

Diabeł w tkwi szczegółach i warto na nie także zwrócić uwagę przy wyborze mapy. Oto czym jeszcze charakteryzuje się dobra mapa turystyczna.

• Czasy przejść szlaków – to bardzo przydana informacja podczas planowania wycieczki. Dla mniej zorientowanych łatwiej poznać, w którą stronę szlak jest trudniejszy (a pokonanie go zajmuje więcej czasu). Jedna bardzo ważna uwaga – o ile nie masz do czynienia ze specjalną mapą zimową, czasy podawane są na wędrówki letnie. Zimowe wędrówki planuj więc z większym zapasem czasowym. Weź też pod uwagę, że przebieg szlaków zimą niekiedy różni się od letniego i wtedy uniwersalna mapa może być myląca.
• Odwzorowanie terenu – najczęściej w postaci szkiców lub cieniowania gór czy skał. Drobiazg, na który zwykle nie zwraca się uwagi – jednak gdy w ręce wpada ci mapa gór bez odwzorowania terenu, łapiesz się za głowę, jak z niej w ogóle korzystać.
• Dodatkowe szlaki – coraz częściej oprócz pieszych szlaków na mapach zaznaczane są także szlaki rowerowe lub konne, a także specjalnie wyznaczone (głównie w rezerwatach i parkach narodowych) ścieżki dydaktyczne.
• Plany miast – ułatwiają zorientowanie się w ważniejszych punktach (parkingi, atrakcje turystyczne, zabytki), szczególnie w miejscach, które odwiedzamy niejako przejazdem lub na piechotę bez włączonej nawigacji satelitarnej.
• W rejonach bogatych w atrakcje turystyczne często umieszcza się na odwrocie mapy krótkie informacje na temat interesujących zabytków czy miejsc wartych zobaczenia. Czasem jest nawet miejsce na ilustrację bądź fotografię. Dzięki temu łatwo można dowiedzieć się, co kryje się pod uniwersalnym piktogramem w legendzie i na mapie.
• Innym przydatnym dodatkiem jest mapa szlaków, która może przypominać bardzo rozbudowany schemat metra czy w ogóle komunikacji. Przede wszystkim jednak ułatwia zorientowanie się, jak gęsto przebiegają szlaki i w których miejscach się łączą. Na skrzyżowaniach taka mapa szlaków turystycznych pomoże ci szybko zorientować się w kierunku rozchodzenia się poszczególnych dróg.
• Układ współrzędnych – zwróć uwagę, by był to WGS-84 według którego obecnie opracowywane są mapy na całym świecie. Jest to także ważna informacja dla wszystkich, którzy używają terenowego GPS, ponieważ mogą go ustawić według mapy utworzonej w tym systemie. Przy wyborze mapy zerknij też, kiedy została wydana. Starszych niż 2 lata map nie warto kupować.
• O tym wspominałam już wcześniej, ale warto pamiętać – zerknij na datę wydania bądź aktualizacji mapy.

Korzystanie z mapy i kompasu – warto umieć (fot. Daniil Silantev on Unsplash)

Jeśli zastanawiasz się gdzie kupić mapę, mam dobrą wiadomość – w Skalniku mamy nie tylko mapy turystyczne Polski, ale także najpopularniejszych kierunków trekkingowych. Zajrzyj do naszych sklepów lub na skalnik.pl i wybierz mapę na swoją najbliższą wycieczkę.

Na koniec raz jeszcze podkreślę – nieważne czy jedziesz w Tatry, Bieszczady, Beskidy czy Karkonosze mapa turystyczna jest niezbędna. Nie zastąpi jej żadna nawigacja ani aplikacja. Wybieraj taką, która jest dla ciebie najwygodniejsza bądź mieści się w twoim budżecie, ale miej ją zawsze pod ręką. I jeszcze jedno – naucz się z niej korzystać. Jak korzystać z mamy i kompasu w terenie, możesz zobaczyć na przygotowanym przez nas filmie: