Podeszwa to podstawa. Nie tylko dlatego, że to na niej stoimy, ale też w przenośni. W testach taniego tuningu aut najwięcej czasu na torze zyskano po wymianie opon na wyścigowe. Nie wymiana hamuców, nie zawieszenia. Sama zmiana opon dała więcej! W przypadku butów jest podobnie – to podeszwa odpowiada za komfort, wygodę i bezpieczeństwo. Dlatego zrobimy sobie krótki przegląd propozycji producentów i powiemy, co jest ważne.
Już na wstępie powiem Wam dlaczego w górach powinniśmy używać butów trekkingowych. Warto pamiętać, że im bardziej miękka podeszwa, tym noga musi mocniej pracować. Czasem jest to dobre, bo najlepszą amortyzację zapewnia nam nasze ciało. Stopa składa się z 26 kości (cały szkielet z 206), 21 mięśni i 33 stawów. Doświadczeni biegacze, którzy mają wytrenowane stabilizatory, potrafią to wykorzystać. Zwykle będą woleli podeszwy miękkie i w miarę cienkie. Wtedy lepiej czuć teren i jest większa kontrola nad biegiem. Sytuacja nie dotyczy jednak ani nowicjuszy trekkingu, ani żółtodziobów biegania. Osoby, które zaczynają górską przygodę powinny jednak sięgać po odpowiednio skonstruowane buty trekkingowe, których budowa wspomaga użytkownika w czasie wędrówki i chroni każdą z kości stopy.
Buty dobierać będziemy nie tylko do doświadczenia, ale też do terenu w którym będziemy chodzić. Ogólnie mówiąc, im bardziej kamieniście, tym lepiej wziąć coś na twardej podeszwie. Wyjątkiem są buty pod raki i buty wysokogórskie – te muszą mieć sztywną podeszwę, by raki nie spadały.
Rozmowy o podeszwach zacznijmy więc od sztywności podeszew.
Buty trekkingowe ze sztywną podeszwą nie pozwolą na wiele swobody. Do twardej podstawy zazwyczaj jest przytwierdzona twarda cholewka. Zapewnia ona lepszą ochronę oraz więcej stabilności przy małych stopniach i skalistym podłożu. Umożliwia korzystanie z raków. Tak sztywne buty górskie mogą się też przydać, gdy niesiecie cięższy niż zazwyczaj plecak. Stawy, które nie są przyzwyczajone do takich obciążeń z chęcią przyjmą wsparcie od buta. Sztywność podeszwy może zależeć od jej konstrukcji, ale też może na nią wpływać rodzaj gumy zastosowanej na spodzie butów. Twarda mieszanka lepiej sprawdzi się na mrozie. Guma nie będzie pękać, bo nie będzie musiała mocno się wyginać. Podeszwy o dużej sztywności sprawdzą się przede wszystkim do działań takich jak alpinizm czy wspinaczka lodowa.
Podeszwy pośrednie będą dobrym połączeniem sztywnego buta i swobody na wszystkich mniej skomplikowanych szlakach. Tego typu podeszwa nadal będzie chronić przed ostrymi skałami, wspierać kroki na małych stopniach, ale nie będzie aż tak bezwzględna dla stopy. Pozwoli na bardziej naturalny krok i swobodniejsze wędrowanie. Buty o średnio sztywnej podeszwie sprawią, że nie będziecie czuć każdego kamyczka pod stopą. Takie buty to dobra opcja dla osób, które nie chcą mieć osobnych butów w Tatry, w Bieszczady i na alpejskie, niewymagające trekkingi.
Miękka podeszwa jak na buty trekkingowe, nie oznacza, że takie buty są jak przysłowiowe trampki. Podeszwy miękkie najlepiej sprawdzają się na szlakach o łagodnych profilach. Piach i szuter nie stanowią takiego zagrożenia, żeby obudowywać stopę warstwami gumy. Zaoszczędzona waga i elastyczność pozwolą stopie mniej się męczyć.
Z drugiej strony, miękkie podeszwy często wykorzystują miękkie mieszanki gumowe. Takie bieżniki będą się dobrze „kleić” do podłoża w suchych i ciepłych warunkach, ale przez to ich ścieralność będzie trochę większa. Jeśli jednak będziecie używać takich butów na leśnych szlakach w Beskidach, czy piaszczystych podłożach Gór Stołowych, nie zauważycie szybkiego zużycia.
Bardziej miękkie podeszwy często charakteryzują buty z niską cholewką. Zobacz buty trekkingowe niskie damskie lub buty trekkingowe niskie męskie.
Na przykładzie podeszwy Contagrip, opracowanej przez firmę Salomon, chcę Wam pokazać wzór specjalistycznego bieżnika podeszwy. Mieszanka gum zastosowana w tym projekcie może być oczywiście zmienna, w zależności od konkretnego modelu buta.
Jej lekka odmiana z agresywnym bieżnikiem (czyli w skrócie – wzorem, który „rwie” podłoże) jest przystosowana do miękkiego i błotnistego podłoża. Kliny zaznaczone kolorem czerwonym, skierowane szeroką częścią do środka, blokują ześlizgiwanie się buta w bok. To działa na przykład wtedy, kiedy podczas schodzenia po niepewnym szlaku stawiacie buta bokiem. Niebieskie strefy są uniwersalne. Zapewniają podobną stabilizację w każdym kierunku – stąd też ich trójkątny profil. Czarna część pod piętą jest mocno zabudowana, bo to ostatni ratunek przed ześlizgiwaniem się butów w przód i w tył. Panele te, w razie konieczności wdzierają się w grunt i działają jak pług.
Ten konkretny projekt jest skierowany na miękkie i luźne tereny. Sprawdzi się na błocie i piasku, bo będzie mocno wbijał się w podłoże. W butach na skalisty teren nie znajdziecie tyle wolnej przestrzeni między poszczególnymi elementami bieżnika (zobaczcie, że w całej niebieskiej strefie przedniej części butów jest tylko siedem wypustek).
Vibram to chyba najpopularniejszy producent podeszew. Ze względu na doświadczenie jest ceniony przez użytkowników profesjonalnych jak i amatorskich. Podobnie jak w podeszwach Contagrip, różne rodzaje podeszwy Vibram mogą mieć różne mieszanki, kształty i bieżniki. Z moich obserwacji mogę powiedzieć, że Vibram rzadziej spotykany jest w miękkich butach o agresywnych podeszwach. Typowym projektem buta trekkingowego z podeszwą Vibram jest wzór, jaki znajduje się na obrazku poniżej.
Znów zaznaczyłem strefy trzymające buta w podobny sposób. Łatwo zauważyć, że tutaj projektanci mniej skupili się na trzymaniu z boku, a bardziej na kontakcie z podłożem. W tym bucie w środkowej strefie śródstopia jest aż 13 elementów. To prawie dwa razy więcej niż w podeszwie na błoto! Dlaczego? Więcej powierzchni, to więcej kontaktu z podłożem. Więcej miejsc, w których podeszwa może „chwycić” skałę, czy twardszą glebę, w którą nie musi się wgryzać, aby znaleźć stabilizację.
W tym przypadku mamy również strefę zieloną – jest to usztywniony czubek buta, pomagający oprzeć ciężar całego ciała na przednim fragmencie podeszwy. Dokładnie to samo jest w butach wspinaczkowych. Dlatego wspinacze mogą stawać na kilkumilimetrowych stopniach tak pewnie.
Ostatnim elementem, który można zauważyć, ale nie na pierwszy rzut oka, jest sztywność podeszwy. Ze względu na kształt podeszwy – szeroki w miejscu łączenia, po bokach tworzący niemal kąt prosty, a nie zaokrąglony jak Contagirp i pełen elementów bieżnika. Dodatkowo występują pionowe linie, wskazujące miejsce zgięcia, więc cała podeszwa musi się ciężko zginać – stąd ułatwienia od projektantów. Wniosek? Ten but lepiej sprawdzi się na skale i kamieniach – więcej kontaktu z podłożem, twardy czubek do stawania na stopniach i sztywna podstawa to jego znaki szczególne.
Kliknij i odkryj nasze buty Vibram.
Podeszwa od Pomoca, którą znajdziecie między innymi w butach Salewa MTN Trainer Lite to swego rodzaju połączenie obu koncepcji. Sztywna podstawa, rozbudowana strefa środkowa (kolor niebieski), wyraźnie utwardzony i wypolerowany przód podeszwy (zielony fragment) i mocno zabezpieczone boki (czerwone elementy) to pierwsze, co rzuca się w oczy.
W tym bucie mamy też do czynienia z zabudowaną piętą. Jednak w inny sposób niż w Contagripie na błoto. Tutaj mamy bliźniaczo podobny przód i tył buta. Obie strony zostały wzmocnione ze względu na stopnie. Przecież po schodach nie zawsze schodzimy tyłem… Dlatego właśnie znalazła się tutaj sztywna, mocna pięta (oznaczona na żółto).
Ostatnią podeszwą, którą chcę Wam pokazać to podstawa buta Salewa MTN Trainer. W tym wypadku wysokość cholewki jest nieistotna, bo reszta się nie zmienia. Użyłem tych kolorów co wcześniej, więc od razu przejdę do rzeczy.
Przód podeszwy wykonany jest w formie dużych paneli, które zapewniają sporo kontaktu z podłożem. Strefa oznaczona na zielono odpowiada bowiem za przyczepność na kamienistym podłożu i w czasie stawiania stóp na mniejszych stopniach. Strefa niebieska to strefa, która trzyma na miękkich podłożach. Wgryzie się w błoto i glebę. Zwróćcie uwagę również na piętę. Tu również mamy mocna urzeźbioną strukturę z klinami (żółta strefa), które działają w razie potrzeby jak hamulec.
Mimo, że tekst wyszedł całkiem długi, to nie jest koniec tematu! To nawet nie jest początek. Omówiliśmy tylko po jednej (góra dwie) podeszwy z każdej firmy. Pamiętajcie, że Contagrip robi też twarde podeszwy butów trekkingowych, a buty z podeszwą Vibram nadają się na nizinne tereny. W tym tekście skupiliśmy się na pokazaniu tylko kilku przykładów, ale nie jest to wyrocznia. Mamy nadzieję, że dzięki niemu bardziej zaczniecie przyglądać się temu, jakie podeszwy mają treki. Pamiętajcie, że w podeszwach chodzi o to, żeby zapewniła ona bezpieczeństwo i była dla Was wygodna!
Czas wybrać buty? Zobacz buty trekkingowe wysokie męskie lub wybierz spośród modeli w kategorii buty trekkingowe wysokie damskie. Jeśli o podeszwach chcesz wiedzieć jeszcze więcej, zobacz nasz film na naszym kanale You Tube.
