Synoptycy zapowiadają zimę stulecia. Przyjdzie czy nie, to się jeszcze okaże. Jedno jest jednak pewne. Nawet rekordowo niskie temperatury nie zmuszą wszystkich, żeby zrezygnowali z wędrówek na ośnieżone szczyty, lodowego wspinu i skitourowych przygód. Istnieje zatem tylko jedna opcja – być gotowym na niskie temperatury z ocieplaną kurtką. Jeśli jednak puchówka lub syntetyk nie czekają na ciebie w szafie, masz pewnie głowę pełną pytań, których wspólny mianownik to kwestia: kurtka puchowa czy syntetyczna? O plusach i minusach jednych i drugich właśnie podyskutujemy.
Im bliżej zimy, tym częściej pojawia się pytanie co wybrać: PrimaLoft czy puch. Ta kwestia bije rekordy popularności na stronach outdoorowych forów i wśród pytań klientów sklepów górskich. Nie warto specjalnie się temu dziwić, bo osób wybierających kurtki puchowe jest pewnie porównywalna liczba, co osób decydujących się na kurtki syntetyczne, a jedni i drudzy bronią z przekonaniem własnego wyboru. W tym miejscu “PrimaLoft” należy traktować jako słowo wytrych, które określa całą rodzinę włókien określanych często mianem sztucznego puchu. Kiedy postanowisz, że potrzebujesz czegoś nowego i zaczniesz przeglądać różne kurtki zimowe do zastosowań outdoorowych zrozumiesz, że sprawy tej nie da się rozwikłać jednostronnie. Znów jak mantra powraca zasada, że dobre jest to, co właściwe do danych warunków i uprawianej aktywności. Zanim usiądziesz przed komputerem i przeczytasz o potędze natury, która stworzyła prawie doskonały puch i innowacyjnych włóknach będących dziełem genialnych inżynierów, najlepiej z ciepłym kubkiem herbaty i w wygodnym fotelu, zastanów się kiedy i gdzie chcesz odczuwać przyjemne ciepło a nie przeszywający ciało mróz.
Kurtka puchowa, PrimaLoft czy polarWarto wspomnieć, że kurtka puchowa to nie tylko odzież na srogą zimę. Jest wiele powodów, dla których kurtka ocieplana może być noszona w nawet latem. Zwrócisz na pewno uwagę, że wśród kurtek ocieplanych znajdują się dopasowane modele, w których nie wypełnia przesadna ilość puchu lub syntetyka. Cieńsza kurtka puchowa (określana czasem nawet jako sweter puchowy) lub kurtka syntetyczna to często lżejsza, bardziej pakowna i cieplejsza odzież niż polar. Bywa tak, że jeden polar w góry wypełnia tyle miejsca w plecaku, co zająć mogą dwie, nawet czasem trzy, kurteczki puchowe lub outdoorowy waciak.
Za i przeciw w temacie puchu naturalnego i syntetycznego warto zacząć od kluczowej sprawy. Czy to kurtka puchowa czy kurtka syntetyczna, zakładana jest po to, żeby było ciepło. Izolowanie w warunkach niskich temperatur to podstawowe zadanie tego typu kurtek. Kurtka sama z siebie nie grzeje. To struktura włókien, którymi jest kurtka ocieplona, pozwala zatrzymać kurtce ogrzane powietrze. Właśnie ono jest barierą pomiędzy twoim ciałem a chłodem pochodzącym z otoczenia.
Żadna – choćby najnowocześniejsza – ocieplina syntetyczna, nie jest lepsza w zapewnianiu ciepła niż naturalny puch. Wiadomo to nie od dziś. Historia alpinizmu i himalaizmu nie byłaby tak bogata, gdyby nie właściwości puchu. Puch wykorzystywany był jako izolator już w czasach, w których nikt nie zdążył pomyśleć o syntetycznych ociepleniach. W kurtkach wykorzystuje się najczęściej puch gęsi lub kaczy. Musisz jednak wiedzieć, że puch puchowi nierówny i zdolność do “ogrzewania” zależy od tego, jaki ten puch ma parametry i ile puchu jest w ociepleniu, a ile pierza. Ten ostatni parametr podaje się np. zapisem 90/10 – 90% puch, 10% pierze. Im mniej pierza, tym kurtka lżejsza i cieplejsza.
Nie tyle gatunek ptaka, co same właściwości puchu decydują o tym, który rodzaj ocieplenia jest lepszy. Puch zatrzymuje ciepło dzięki swojej sprężystości. Im jest ona większa, tym puch jest bardziej ekspansywny, a w jego strukturze lepiej utrzymuje się powietrze. Sprężystość puchu mierzy się w jednostkach CUIN/CUI. Wartość ta oznacza, w jaki sposób standardowa próbka puchu o wadze jednej uncji rozpręża się na danej pojemności mierzonej w calach sześciennych. Puch dobrej jakości to taki, w którym parametr ten osiąga ok. 600-650 cuin. Oczywiście im wartość ta jest wyższa, tym lepiej dla ciepła twojego ciała. I tu dotykamy sedna w sprawie kaczek i gęsi. Najlepszy puch kaczy jest zdolny rozprężać się jedynie do 650-700 cuin, co oznacza, że jest to dobry puch, choć na świecie istnieje jeszcze lepszy. Jest on jednak również o wiele, wiele droższy.
W kwestii ciepła puch nie ma sobie równych. Warto dodać, że jest to izolator, który cechuje tzw. znikoma pojemność cieplna. Mówiąc prościej puch naturalny w odróżnieniu od innych wypełnień grzeje od razu, bo sam nie musi być prawie wcale ogrzewany. Jeśli chcesz tego doświadczyć to spróbuj założyć kurtkę puchową w pomieszczeniu. Idę o zakład, że prędko pojawi się w twojej głowie myśl żeby zdjąć kurtkę puchową.
W zasadzie można zaryzykować stwierdzenie, że puch o sprężystości 600 cuin przewyższa poziomem izolacji każdego syntetyka, którym wypełniona jest kurtka podobnej klasy. Warto pamiętać przy tym, że znaczenie ma ilość puchu wyrażona wagą w kurtkach puchowych albo gramatura włókien w kurtkach ze sztucznym ociepleniem. Badania laboratoryjne potwierdzają, że kurtki z ociepleniem syntetycznym zapewniają ciału taki poziom ciepła, jak średniej jakości puch o parametrach 500-600 cuin.
Wróćmy do sytuacji z herbatką i wygodnym fotelem. Jeśli ciepło jest dla ciebie najważniejsze, więcej znajdziesz go w kurtce puchowej niż syntetycznej.
Problem w tym, że ciepło z puchu stawia jeden warunek – musi być sucho. Puch trochę za bardzo lubi wilgoć i to jest powód, dla którego powstały ociepliny syntetyczne. Poliestrowe włókna takie jak Thinsulate, Coreloft czy PrimaLoft zostały wymyślone, żeby kurtki i śpiwory nie przestawały izolować w trudnych warunkach i powietrzu przesyconym wilgocią. Wystarczy wspomnieć choćby o historii najsłynniejszego puchu syntetycznego. PrimaLoft to włókno wymyślone dla amerykańskich komandosów, którzy potrzebowali ochrony termicznej w każdych warunkach. Na polu walki nikt nie odwołuje przecież działań z powodu gorszej prognozy.
Mokry puch nie ogrzeje cię wcale. W stanie mokrym zbija się tak skutecznie, że jego właściwości spadają do wartości zerowych. Co więcej, przemoczony schnie bardzo, bardzo długo aż znów odzyska pełną sprawność do izolowania. Właśnie z tego powodu puch w kurtkach outdoor często poddaje się procesom, które zmniejszają zdolność puchu do absorbowania wilgoci. Wówczas mówi się o tzw. puchu hydrofobowym.
Inaczej jest w kurtkach z syntetycznym ociepleniem. Izolacyjność włókien syntetycznych w stanie mokrym, w najgorszym wypadku, spada o 50%. Najlepsze włókna syntetyczne (te które w budowie najmocniej przypominają puch) tracą jednak tylko kilkanaście procent z poziomu izolacji. I to nawet jeśli są zupełnie przemoczone. Zdecydowanie szybciej również schną, a dzięki właściwościom antyseptycznym nie są środowiskiem dla grzybów i bakterii.
Teraz zastanów się, których dni w górach miewasz więcej: “lampy” czy “dupówy”. Jeśli zdarza ci się działać niezależnie od pogody, raczej lepszym wyborem będzie sztuczny puszek.
Wilgoć to nie tylko problem pogody. Wybór kurtki syntetycznej lub puchowej warto również rozważyć pod kątem najczęściej uprawianych aktywności. To prawda, że możesz ochronić kurtkę puchową przed deszczem lub mokrym śniegiem, zakładając na nią hardshell. Musisz jednak pamiętać, że wilgoć powstaje również od pracującego na wysokich obrotach ciała. Speed hiking, szybki skitouring i alpinizm fast and light to działania wymagające intensywnego wysiłku. Spoglądając na sprawę pod tym kątem, kurtka syntetyczna może mieć nieco więcej atutów niż puchówka. Tym bardziej, że kiedy poruszasz się szybko, najwyższy poziom izolowania staje się zbędny. No chyba, że zakładasz tak szybko przebierać nogami, że ocieplana kurtka to opcja tylko na postój.
W tej kwestii nie ma wątpliwości. Nie ma tak lekkiego izolatora jak puch. Kurtki puchowe męskie jak i damskie, choć są po prostu wagi piórkowej, biją w tym względzie syntetyki przez nokaut techniczny. Jeśli porównać dwie kurtki ocieplane w góry – syntetyczną i puchową – o podobnych właściwościach ochrony przed zimnem, okaże się, że kurtka puchowa jest zazwyczaj dwukrotnie lżejsza. Może na co dzień nie ma to tak wielkiego znaczenia, ale jeśli zechcesz transportować kurtkę w plecaku pełnym także innego ekwipunku, to na pewno różnicę poczujesz, a także zauważysz. Dzięki lepszej zdolności do kompresji, puchowa kurtka wypełni plecak w mniejszym stopniu. Może to być różnica nawet o 1/3 objętości.
W parametrach wagi i możliwościach kompresji puchówki nie mają po prostu sobie równych.
Jeśli do plecaka niemal zawsze pakujesz ocieplaną kurtkę i lubisz jak plecak jest mały i lekki, to werdykt jest jeden i nie kończy się wskazaniem. Puchowa kurtka w tym względzie rzuci syntetyk na deski.
Dzięki lepszej zdolności do kompresji, puchowa kurtka wypełni plecak w mniejszym stopniu.
Kolejna kwestia w sprawie puch vs syntetyk to problem pielęgnacji odzieży puchowej i syntetycznej. Żeby kurtka pozostawała ciepła, jej ocieplina nie może stracić sprężystości. Zarówno włóknom syntetycznym jak i puchowi szkodzą zabrudzenia. Tłuszcz czy sole zanieczyszczające ocieplinę powodują utratę jej “puszystości”. Drugim czynnikiem zagrażającym są mechaniczne uszkodzenia. Puch i włókna syntetyczne poddawane są uciskowi i załamaniom. Im jest ich mniej, tym lepiej dla ich żywotności. Kurtki tego typu można kompresować, ale nie powinno robić się tego zawsze w ten sam sposób i utrzymywać ich w kompresji zbyt długo. Nie chodzi tu o sytuację kilkudniowej wycieczki, ale o taką, w której ocieplaną kurtkę chcemy trzymać skompresowaną do następnej zimy.
Kurtka syntetyczna i puchowa powinny wskakiwać do worków kompresyjnych niedbale, za każdym razem trochę inaczej. Nie wolno ich rolować, ponieważ wówczas miejsca zginania i naprężeń wypadną w tych samych partiach odzieży.
Kolejną kwestią jest pranie kurtek puchowych i kurtek z wypełnieniem syntetycznym. Kurtka puchowa wymaga więcej uwagi i po prostu należy wiedzieć jak prać kurtkę puchową. Przy jej praniu i suszeniu trzeba dbać, żeby puch nie zbijał się w komorach. Specjalny schemat wirowania, dorzucanie do bębna piłeczek tenisowych, czy oklepywanie kurtki podczas suszenia, to sposoby znane posiadaczom puchówek. Kurtki syntetyczne wymagają mniej skomplikowanych zabiegów, a ich pranie zasadniczo polega na przestrzeganiu zaleceń z metki.
Tym razem wybór jednej lub drugiej kurtki ocieplonej można sprowadzić do tego, jak wiele uwagi jesteś w stanie poświęcać jej przy praniu i przechowywaniu. Syntetyk jest bardziej bezobsługowy, choć z puchem, oczywiście przy pewnej dozie dobrych chęci, można sobie również poradzić.
Kurtki puchowe Rab to przykład modeli o doskonałej jakości, świetnej izolacji i rozsądnej ceny. (fot. Rab)
Oczywiście wszystko zależy od tego, jak używasz i jak dbasz kurtkę. Warto nadmienić, że kurtka używana w górach i w mieście narażona jest na wiele czynników. Jeśli kurtkę nosisz także na co dzień to wiedz, że materiał zewnętrzny i ocieplina na pewno szybciej zaczną się starzeć. Kluczowa dla kurtek ocieplanych jest tzw. utrata loftu, czyli zanikanie sprężystości włókien. Przyjmuje się, że puch jest ociepliną, która dłużej zachowuje swoje naturalne właściwości. Uważa się, że puch zdolny jest pozostawać sprężysty przez okres 5 lat, ocieplina syntetyczna zaś przez około 3 lata. Okresy te można znacznie wydłużyć, mogą one trwać dwu-, a nawet dwuipółkrotnie dłużej, jeśli o swoją kurtkę należycie dba się przez cały ten okres jej użytkowania.
Przy tej okazji warto wspomnieć o cenach kurtek puchowych i syntetycznych. Kurtki puchowe damskie oraz męskie zazwyczaj są droższe, ale jak widzisz są one bardziej trwałe. Kurtki z ociepleniem syntetycznym są najczęściej nieco tańsze, a czas ich zużywania raczej na tyle długi, by w tym czasie zapragnąć kupna nowego modelu.
Przy wyborze kurtki ocieplanej warto zastanowić się nad kwestią odpowiedzialności za środowisko naturalne. Branża outdoor i natura to pola, których zwyczajnie nie da się oddzielić. Produkcja kurtek puchowych powiązana jest z hodowlą gęsi i kaczek. Żeby zminimalizować negatywny wpływ i wprowadzić wysokie standardy hodowli drobiu, stworzony został certyfikat RDS (Responsible Down Standard). Warto wybierać kurtki wypełniane puchem z tym znakiem. Wówczas wyrażasz poparcie dla odpowiedzialnych metod pozyskiwania puchu i odpowiedzialnej hodowli, która nie przysparza zwierzętom cierpienia. Wiodące marki outdoorowe używają puchu z certyfikatem RDS (Responsible Down Standard) od 2014 r.
W tym wypadku wybór kurtki ze sztucznym ociepleniem to wybór ekologiczny. Nie wpływa na potrzebę zwiększania hodowli, a także często wiąże się z wykorzystaniem włókien pochodzących z recyklingu. Niektóre marki odzieży outdoor starają się poszerzać kolekcję kurtek z ociepleniami takimi jak PrimaLoft®, Coreloft™, Thinsulate™, Polartec® Alpha®, a także poszukują rozwiązań wykorzystujących hybrydowe ocieplenia, na przykład z wełny i syntetycznych włókien.
Autor w kurtce Fanes TW CLT Hood z hybrydową ociepliną TirolWool® Celiant®.
Ciekawe, czy po lekturze tego wpisu jest ci łatwiej wybrać kurtkę ocieplaną, czy masz jeszcze większy mętlik w głowie. Jak widzisz, w zależności od tego, co weźmie się pod uwagę, puch lub syntetyk sprawdza się lepiej. Może spróbuj sporządzić piramidę swoich priorytetów. Jeśli maksimum ciepła, waga odzieży i pakowność będą najistotniejsze, wybór powinien paść na puch. Jeśli zaś szukasz kurtki, która nie zawodzi przy załamaniu pogody i w trakcie intensywnych działań oraz dostarcza całkiem sporo ciepła, to sztuczny puszek będzie dla ciebie lepszy.
