Biwak to jedna z bardziej popularnych form noclegu wśród miłośników outdooru. Rozbić namiot, tarp czy hamak w lesie, nad jeziorem czy rzeką to marzenie wielu osób, a także, jakby na to nie patrzeć sposób na ograniczenie kosztów wyjazdu. Jeśli chcesz spróbować takiej formy nocowania, to od razu nieco ostudzę Twój zapał. Nie wszędzie jest to legalne i ze względu na możliwość otrzymania wysokiego mandatu warto znać przepisy dotyczące biwakowania. Zapraszam do podróży przez Polskę i Europę w celu sprawdzenia, gdzie można biwakować.
Biwakowanie to ze swojego założenia i definicji nocowanie w warunkach improwizowanych poza terenami z infrastrukturą, takimi jak kempingi. Jednak w wielu krajach, w tym w Polsce możesz spotkać wyznaczone miejsca „biwakowe”. To zwykle łąka, na której możesz rozbić namiot lub tarp, ale pozbawiona infrastruktury. Jednak dla wielu purystów już sam fakt, że miejsce zostało wyznaczone pod nocowanie eliminuje go z możliwości urządzania biwaku w pełnym tego słowa znaczeniu.
Niezależnie od tego, jak bardzo restrykcyjne lub luźne przepisy obowiązują w danym kraju odnośnie biwakowania musisz pamiętać o ogólnych zasadach takiego nocowania.
Zobacz nasz artykuł o idei Leave no trace –> kliknij tutaj <–
Jeśli chcesz wybrać się na biwak w Polsce, mam dla Ciebie dobrą i złą wiadomość. Dobra, to że nie ma w polskim prawie formalnego zakazu nocowania poza miejscami do tego wyznaczonymi czyli polami namiotowymi, kempingami itp. Ta wiadomość to miód na serce każdego wielbiciela noclegów na łonie przyrody. Ale niestety nie jest aż tak miło i w tym miodzie musi się znaleźć łyżka (a w zasadzie to nawet chochla) dziegciu. Choć zakazu odgórnego nie ma, to każdy właściciel terenu może ustalić swoje zasady dotyczące biwakowania. A, że w Polsce każda ziemia do kogoś należy (także lasy, łąki czy nawet nieużytki), to musisz sprawdzić, jak taki właściciel widzi sprawę nocowania na jego terenie poza miejscami wyznaczonymi.
Jeśli ziemia należy do osoby prywatnej musisz mieć jej zgodę na biwak. Jeśli należy do gminy, trzeba skontaktować się z urzędem i dopytać o zasady, podobnie jeśli jest własnością organizacji, instytucji czy kogokolwiek innego. Nie da się ukryć, że najbardziej atrakcyjnym miejscem do biwakowania są lasy. Tu przepisy są jasne. Co do zasady w lasach obowiązuje zakaz nocowania w namiotach, pod tarpami czy w hamakach. Chyba, że posiada się zgodę odpowiedniego leśniczego albo jest to teren wyznaczony pod biwakowanie. Od 2019 r. Lasy Państwowe prowadzą program Zanocuj w lesie, o którym chcę Ci teraz powiedzieć nieco więcej.
W 2019 r. Lasy Państwowe rozpoczęły najpierw pilotażowy, a od 2021 przekształcony w stały program umożliwiający nocowanie w lasach znajdujących się pod ich zarządem. W ramach akcji Zanocuj w lesie prawie wszystkie nadleśnictwa, a jest ich 425 wyznaczyły na swoich terenach miejsca, gdzie można biwakować. Ich łączna powierzchnia to około 1500 ha. Znajdują się one oczywiście poza obszarami chronionymi, a korzystanie z nich odbywa się na zasadzie odpowiedzialności własnej. Tereny biwakowe nie mają infrastruktury ani koszy na śmieci, w związku z tym musisz pamiętać, by wszystko co potrzebne przynieść ze sobą, a następnie zabrać wszystkie „wyprodukowane śmieci”.
Regulamin korzystania z programu przewiduje, że nie musisz zgłaszać nocowania w wyznaczonych miejscu, jeśli przebywasz tam do 2 nocy w grupie do 9 osób. Jeżeli grupa jest liczniejsza lub zamierzasz zostać na terenie dłużej, musisz uzyskać zgodę właściwego nadleśnictwa. Prośbę wysyła się mailowo najpóźniej na 2 doby przed planowanym przybyciem. Co bardzo istotne, samo zgłoszenie nie wystarczy. Musisz uzyskać zgodę pisemną i dopiero wtedy możesz rozpocząć biwak. W innym wypadku przebywasz w lesie nielegalnie ze wszelkimi tego konsekwencjami.
Poznaj zasady korzystania z programu Zanocuj w lesie:
Zanim udasz się na biwak sprawdź czy dany teren nie jest objęty zakazem wstępu do lasu np. ze względu na panującą suszę czy prowadzone prace leśne. W takim wypadku nocowanie w lesie będzie niemożliwe.
Bardzo istotnym ograniczeniem w biwakowaniu w ramach programu jest kategoryczny zakaz rozpalania ognisk poza miejscami do tego wyznaczonymi. Używanie kuchenek gazowych i palników jest możliwe jedynie w niektórych miejscach objętych programem.
Jeśli chcesz sprawdzić, gdzie znajdują się miejsca objęte programem Zanocuj w lesie, wejdź na stronę czaswlas.pl lub stronę Banku Danych o Lasach. Informacje te publikują także poszczególne nadleśnictwa. Informacje o możliwości używania kuchenek i palników znajdziesz w Banku Danych o Lasach.
Więcej o programie Zanocuj w lesie pisaliśmy –> w tym artykule <–
Jeśli myślisz o biwakowaniu podczas swoich podróży po Europie musisz przygotować się na to, że przepisy są tu bardzo zróżnicowane, często nawet w sąsiadujących ze sobą krajach. Wycieczkę po Europie śladem biwaków zacznę od miejsc, gdzie ich urządzanie jest najłatwiejsze.
Prawdziwym rajem dla miłośników noclegów na łonie natury jest Skandynawia (choć nie cała). W Norwegii, Szwecji i Finlandii obowiązuje tak zwane Allemansrätten czyli „prawo wszystkich ludzi”. Zgodnie z jego zasadami każdy ma prawo do swobodnego korzystania z natury, także tej znajdującej się na prywatnym terenie. W krajach tych możesz biwakować tam, gdzie:
Prawo obowiązuje przy pobycie do 24 h i zobowiązuje do zabrania ze sobą wszystkich śmieci. Zabronione jest także rozpalanie ognisk, a używanie kuchenek spotyka się często z dużą nieufnością i niechęcią.
Na pewno zauważasz, że wśród krajów skandynawskich nie wymieniłam Islandii i Danii. W przypadku Danii przepisy jednoznacznie zabraniają biwakowania poza wyznaczonymi miejscami. Natomiast na Islandii prawo w tym zakresie zmienia się na bieżąco, przechodząc od modelu norweskiego do bardziej restrykcyjnych form. Jest to związane z ogromną presją turystyczną, jakiej od około 10 lat poddawana jest Islandia. Dziś nadal można biwakować na terenach bezludnych i z dala od dróg, ale już w obrębie miejscowości i osad można rozbić namiot tylko w wyznaczonym do tego celu miejscu.
Oprócz Skandynawii bardzo przyjazne biwakowiczom są Albania, Estonia, Litwa, Łotwa, Mołdawia, Serbia, Szkocja i Turcja. Trzeba jednak pamiętać o przepisach mówiących o ochronie przyrody i sprawdzać je każdorazowo dla danego kraju. Na Słowacji biwakowanie jest możliwe poza parkami narodowymi, ale w odległości minimum 50 m od lasu. Z kolei w popierającej tę formę turystyki Bośni i Hercegowinie musisz bardzo uważać ponieważ na niektórych niezamieszkanych obszarach kraju wciąż można natknąć się na miny z wojny bałkańskiej.
Na drugim biegunie znajdują się kraje, gdzie biwakowanie poza miejscami do tego wyznaczonymi jest zabronione i karane wysokimi mandatami. Są to przede wszystkim kraje Europy Zachodniej: Austria, Szwajcaria, Niemcy, Francja, Andora, Włochy, Portugalia, Holandia, Belgia, ale także Czechy, Węgry i Słowenia.
W Irlandii, Anglii i Walii można biwakować na terenach prywatnych, ale tylko za zgodą właściciela. Zaś na Malcie potrzebne jest specjalne pozwolenie lokalnych władz, które uzyskać jest dość trudno.
Na pewno rzuciło Ci się w oczy, że w moim przeglądzie brakuje kilku krajów. A to dlatego, że sytuacja z nimi jest niejasna. Mamy w Europie 4 państwa, gdzie formalnie biwakować nie wolno. Są to Bułgaria, Grecja, Macedonia i Rumunia. Szczególnie tym ostatnim możesz się zdziwić ponieważ wyjeżdżanie do Rumunii z namiotem jest bardzo popularne. Od razu chcę zaznaczyć, że nie mam zamiaru namawiać nikogo do łamania prawa. Niemniej w tych 4 państwach przepisy idą sobie, a praktyka sobie. Mimo zakazów biwakowanie na ich terenach jest dość powszechne, a zakazy, poza terenami podlegającymi ochronie – np. parki narodowe, w zasadzie nie są egzekwowane.
Nie musisz zabierać namiotu, by cieszyć się noclegiem blisko natury. Sprawdź nasze –> hamaki turystyczne.
I na koniec coś bardziej skomplikowanego – Hiszpania. W teorii sprawa jest jasna. Wolno biwakować jeśli są to nie więcej niż 3 namioty lub samochody, na nie dłużej niż 3 dni i minimum 200 m od morza. Gdzie jest haczyk? Prawo nie dotyczy całej Hiszpanii. W regionach Andaluzja, Asturia, Aragonia, Estremadura, Galicja, Navarra i Walencja biwakowanie jest zakazane, zaś w Kantabrii, Murcji i La Roja trzeba mieć na nie specjalne pozwolenie.
Jak widzisz sama chęć zanocowania na łonie natury to niestety zbyt mało, by ruszyć na biwak. Warto najpierw poznać przepisy, które dotyczą takiej formy noclegu, by przypadkiem nie narazić się na mandat (a w Europie Zachodniej może być on bardzo wysoki). Gdy jest to dozwolone, zachęcam Cię do takiej formy nocowania. Daje mnóstwo radości.
