Imponujące Tatry, dziki Beskid Niski, tajemnicze Góry Stołowe – pasma górskie w Polsce zadziwiają swoją różnorodnością i pięknem. Poznaj góry w Polsce i znajdź swój ulubiony region na outdoorowe wyprawy.
Łańcuch górski jest rozległym terenem z równolegle ułożonymi pasmami oraz kotlinami i przylegającymi pogórzami. Jeżeli spojrzysz z góry na całą Eurazję, dostrzeżesz, że pasma górskie w Polsce stanowią fragmencik wielkiego łańcucha alpejsko-himalajskiego. Ma on przebieg zbliżony do równoleżnikowego. Zaczyna się na Półwyspie Iberyjskim: w Górach Iberyjskich i Pirenejach. Następnie biegnie przez Alpy, Sudety i Karpaty w stronę Kaukazu. W miarę podążania na wschód, wzrastają średnie wysokości. Kulminacja następuje w Karakorum i Himalajach. Ten wielki łańcuch górski jednak się tam nie kończy. Biegnie jeszcze przez Góry Arakańskie i dociera aż do Gór Sumatry oraz Jawy.
Takie makrogeograficzne spojrzenie nie jest jednak zbyt przydatne w codziennym życiu. Dlatego zazwyczaj pasjonaci gór posługują się mniejszą skalą, zgodnie z którą polskie góry są tworzone przez trzy łańcuchy:
W każdym z tych łańcuchów wyróżnia się kilka pasm górskich.
Mówiąc najkrócej, pasmo górskie to część łańcucha tworząca samodzielną grupę górską o wydłużonym kształcie. Posiada grań główną, która często jest równocześnie działem wodnym, czyli granicą między sąsiadującymi dorzeczami różnych rzek.
Poniżej przedstawiam pasma górskie w Polsce leżące w poszczególnych łańcuchach.
Góry Świętokrzyskie to najstarsze góry w Polsce, wyraźnie nadgryzione już zębem czasu. Stanowią najwyższą część Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej. Biegnie przez nie Główny Szlak Gór Świętokrzyskich. Na terenie tego łańcucha leży Świętokrzyski Park Narodowy.
Mimo że zazwyczaj o Górach Świętokrzyskich myśli się jako o całości, to i w ramach tego łańcucha wyróżniamy mniejsze pasma górskie. Oczywiście najważniejsze z nich to pasmo Łysogóry. Znajduje się tam Łysica, która przez wiele lat była uznawana za najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich. Obecnie, po dokładnych mierzeniach, ten zaszczyt przypada leżącej w pobliżu Górze Agaty.
Góry Świętokrzyskie to świetne miejsce na wędrówki z dziećmi, które dopiero zaczynają swoją górską przygodę. Łagodne wzniesienia, wygodne ścieżki oraz zabytki kultury rozsiane po terenie tych gór pomogą obudzić outdoorową pasję w młodym turyście.
Sudety rozciągają się na południu województwa dolnośląskiego i opolskiego. Prowadzi przez nie Główny Szlak Sudecki – drugi co do długości szlak w Polsce.
Sudety tworzy kilkanaście pasm górskich. Poniżej prezentuję je, zaczynając od zachodu i podążając na wschód.
Obok Szklarskiej Poręby rozciągają się płaskie Góry Izerskie, które latem są uwielbiane przez rowerzystów, a zimą stanowią mekkę dla narciarzy biegowych. Łagodne wierzchowiny przyciągają również początkujących pieszych turystów. A przepysznym naleśnikom w klimatycznej Chatce Górzystów nikt nie potrafi się oprzeć.
Najwyższy szczyt Sudetów – Śnieżka – leży w Karkonoszach. Będąc w tych górach, warto również pójść na Śnieżne Kotły, posiedzieć przy herbacie w schronisku Samotnia oraz odwiedzić Świątynię Wang. Przez długi czas Karkonosze nazywano Górami Olbrzymimi – faktycznie to pasmo górskie wyróżnią się wysokością spośród innych sudeckich gór.
Na wschód od Karkonoszy znajdują się Góry Kaczawskie, czyli Kraina Wygasłych Wulkanów oraz Rudawy Janowickie. To pasmo górskie wyróżnia się dużą ilością ciekawych skałek, od których swoją przygodę ze wspinaczką zaczynała m.in. Wanda Rutkiewicz. Będąc w Rudawach, warto wspiąć się na punkt widokowy Ostra Mała oraz zwiedzić Kolorowe Jeziorka.
Uwielbiasz strome podejścia i zejścia? Sudety również w tym zakresie mają coś do zaoferowania. Góry Wałbrzyskie oraz Góry Kamienne położone w Sudetach Środkowych potrafią zaskoczyć i zmęczyć nawet wytrawnych górskich wędrowców. Szlaki prowadzące na i z Waligóry czy Borowej zapadają na długo w pamięć. Jeśli jedziesz tam zimą, koniecznie zabierz ze sobą raczki.
Na wschód od tych stromych gór leży małe pasmo górskie, które jest zdecydowanie przyjaźniejsze dzieciom i początkującym turystom. Mowa oczywiście o Górach Sowich. Będąc w tym atrakcyjnym pod względem geologicznym paśmie, warto zdobyć Wielką Sowę oraz Kalenicę.
Góry Bardzkie są z kolei od kilku lat rajem dla miłośników szybkiej jazdy rowerem po single trackach. Trasy Enduro Srebrna Góra czy projekt Singletrack Glaciensis to raj dla miłośników rowerów MTB. To również dobre miejsce dla tych, którzy chcą się przejść po leśnych ścieżkach, unikając tłumów.
Sudety mają także swoją Narnię. Góry Stołowe to niezwykłe pasmo górskie z licznymi skałami o ciekawych kształtach. Na Szczelińcu Wielkim oraz w Błędnych Skałach liczba turystów potrafi przytłoczyć (zwłaszcza w słoneczny dzień), ale wystarczy zboczyć na inne szlaki, aby odnaleźć spokój i ciszę.
Kotlinę Kłodzką otaczają również zalesione Góry Bystrzyckie oraz Góry Orlickie. Znajdziesz tutaj niezbyt strome szlaki, które przyciągają wielu rowerzystów i miłośników biegówek. Będąc na Jagodnej – najwyższym szczycie Gór Bystrzyckich – zajdź koniecznie do leżącego poniżej schroniska o tej samej nazwie. Wspaniały klimat i ogromne porcje pysznego jedzenia pozwolą ci się zrelaksować i oderwać od codzienności.
Sudety Wschodnie rozpoczynają się Masywem Śnieżnika. To pasmo górskie ma kształt dużego rozłrogu, którego punkt zwornikowy stanowi piękny szczyt Śnieżnik. Na zboczach tej góry znajduje się również Jaskinia Niedźwiedzia. Na wschód od Śnieżnika ciągną się natomiast mało uczęszczane Góry Bialskie i Góry Złote. Te pasma górskie w Polsce zachowały jeszcze nieco dzikości i pierwotnego piękna.
Sudety kończą się Górami Opawskimi. Najwyższy szczyt tego pasma to Biskupia Kopa.
Chcesz poznać Sudety? Przeczytaj artykuł o tym, czym jest Główny Szlak Sudecki.
Najbardziej imponujące pasma górskie w Polsce leżą w Karpatach, który jest jednym z największych łańcuchów na terenie Środkowej Europy. Przejście całego Łuku Karpat ciągnącego się od Słowacji przez Polskę i Ukrainę aż po Rumunię to wyzwanie dla najlepszych wędrowców. Zanim podejmiesz się takiej wyprawy, możesz spróbować swoich sił na Głównym Szlaku Beskidzkim prowadzącym grzbietem polskiej części Karpat. To najdłuższy szlak biegnący w całości w Polsce.
Najwyższy szczyt Karpat to Gerlach leżący w Tatrach na Słowacji. W polskiej części tego łańcucha najwyższym wierzchołkiem są oczywiście Rysy.
Pasma górskie w Polsce należące do Karpat rozciągają się w trzech województwach: śląskim, małopolskim oraz podkarpackim.
Zachodni kraniec Karpat w Polsce stanowi pasmo górskie Beskid Śląski. To góry z mocno rozbudowaną infrastrukturą turystyczną. Najwyższym szczytem tego pasma jest Skrzyczne. W Beskidzie Śląskim leży również Barania Góra, skąd wypływa Wisła. Przedłużeniem na wschód Beskidu Śląskiego jest zwarty i lesisty Beskid Mały, który będzie dobrym miejscem na start górskiej przygody.
Przez Beskid Mały biegnie Mały Szlak Beskidzki, który prowadzi przez północne pasma górskie Beskidów pomijane przez GSB. Wędrując tym szlakiem, odwiedzisz również urokliwy i jeszcze nieodkryty przez turystów Beskid Makowiecki oraz Beskid Wyspowy. Zgodnie z nazwą poszczególne szczyty tego pasma są pooddzielane od siebie jak wyspy. Niezwykłe wrażenie sprawia to szczególnie wtedy, kiedy mgła zakryje obniżenia i kotliny między szczytami. Z chmur wyłaniają się wtedy tylko pojedyncze szczyty rozrzucone po rozległym terenie.
Beskid Żywiecki to pasmo górskie, które jest jednym z najciekawszych w całych Karpatach. Przepiękny Worek Raczański, surowa Babia Góra, długie szlaki ciągnące się graniami. Przez te góry w Polsce biegnie również Wielki Europejski Dział Wodny.
Na wschód od Beskidu Żywieckiego rozciągają się Gorce. Nazwa tego pasma pochodzi od słowa „gorzeć” („palić się”). Polany środleśne w tych górach uzyskiwano bowiem przy pomocy metody żarowej, czyli wypalania lasów i przekształcania ich w tereny użytkowe. Najwyższy szczyt Gorców to Turbacz. Wyróżnia się również Lubań z wieżą widokową i bazą namiotową.
Najwyższe góry w Polsce to oczywiście Tatry dzielące się na Tatry Zachodnie i Wysokie. Dolina Pięciu Stawów, Szpiglasowy Wierch, Czerwone Wierchy, Świnica, Orla Perć – w tych górach każdy znajdzie coś pięknego dla siebie. Aby chronić faunę, florę i krajobrazy alpejskie tych gór utworzono na ich terenie Tatrzański Park Narodowy.
Niższym, ale równie pięknym pasmem, są Pieniny z unikatową florą i fauną. To pasmo górskie jest zbudowane ze skał wapiennych, które uformowały się na dnie morza. Najpopularniejsze szczyty w Pieninach to Trzy Korony, Sokolica oraz Wysoka. Z Pienin warto ruszyć również w sąsiedni Beskid Sądecki. Do początku XX w. to pasmo górskie nosiło nazwę „Beskid Nadpopradzki”. Obecnie Beskid Sądecki stanowi dom dla rzadkich kuraków: cietrzewia i głuszca.
Magurski Park Narodowy chroni zdecydowanie najdziksze pasmo górskie w Polsce: Beskid Niski. Szlaki są tutaj często słabo oznaczone i zarośnięte, poza głównym czerwonym szlakiem turyści są rzadkością, a w opuszczonych wioskach ponownie zaczyna rządzić przyroda. Wschodni kraniec Beskidu Niskiego stanowi jednocześnie granicę między Karpatami Zachodnimi a Wschodnimi.
Na wschodzie Polski rozciągają się Bieszczady, które według wielu turystów są najpiękniejszymi i ukochanymi górami. Dom rysi, niedźwiedzi, jeleni i żubrów przyciąga wędrowców swoim naturalnym pięknem. Będąc w Bieszczadach, koniecznie przejdź się po przynajmniej jednej z połonin. Warto również odwiedzić Park Gwiezdnego Nieba, czyli teren objęty ochroną przed zanieczyszczeniem sztucznym światłem. Na północ od Bieszczad leżą mało uczęszczane przez turystów Góry Sanocko-Turczańskie. Biegnie przez nie niebieski szlak Rzeszów-Grybów.
Poznaj polskie Karpaty z artykułem i wędrówką na szlaku o nazwie Główny Szlak Beskidzki.
Mam nadzieję, że po tym artykule hasło „Góry Polska” nie będzie już ci się kojarzyło jedynie z Tatrami, Bieszczadami i Karkonoszami. Na południu naszego kraju czekają na odkrycie liczne pasma górskie. Które z nich jest twoim ulubionym? Daj znać w komentarzu.
Polskie Góry możesz poznać też zdobywając Koronę Gór Polskich. Zobacz czym jest KGP i jak ją skompletować w tym artykule.
Katarzyna Hałupka
