„Tylko nie czarnym, czarny szlak będzie trudny!” – zdarzyło ci się kiedyś usłyszeć takie zdanie w polskich górach? Sprawdź, co faktycznie oznaczają kolory szlaków górskich i jak są znakowane trasy w Polsce i za granicą.
Jedne prowadzą turystę jak po sznurku, inne znikają nagle w kluczowych momentach, bywają też takie, które od dawna domagają się odnowienia – wędrówka górskimi szlakami nie zawsze jest prosta i bezproblemowa. Nie można jednak zaprzeczyć, że bez nich byłoby o wiele trudniej zorientować się w okolicy.
Aby ułatwić poruszanie się po oznaczonych szlakach, zebrałam w jednym miejscu informacje dotyczące kolorów i symboli górskich szlaków. Wyjaśniam, czy kolory tras górskich mają znaczenie, jakie rodzaje szlaków górskich można napotkać w Polsce oraz jakie oznaczenia szlaków turystycznych stosuje się za granicą. Przydatne wiadomości znajdą tu nie tylko początkujący wędrowcy.
Pieszo, na rowerze, a może na nartach? Wybór należy do ciebie! Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze wytyczyło w naszym kraju ponad 63 000 km szlaków. Można wśród nich wyróżnić następujące rodzaje szlaków górskich i nizinnych:
PTTK opiekuje się również transeuropejskimi szlakami dla piechurów i rowerzystów, które przebiegają przez Polskę. Jest to np. biegnący nad brzegiem morza szlak E9 czy E3 prowadzący przez Sudety.
Za oznaczenie szlaków górskich odpowiada PTTK. Co to jednak dokładnie oznacza? Co należy do obowiązków PTTK? Grupy znakarskie mają następujące zadania:
Co oczywiste, szlaki turystyczne nie są wyznaczane w przypadkowych miejscach. Atrakcyjność miejsc, możliwość dojazdu do punktów skrajnych i pośrednich, stan infrastruktury turystycznej, powiązanie z już istniejącymi szlakami – to wszystko bierze się pod uwagę, kiedy planuje się wyznaczenie nowej trasy turystycznej.
„Szlaki turystyczne kolory” to zagadnienie budzące wiele kontrowersji. Czy faktycznie czarny szlak jest najtrudniejszy? Odpowiedź zależy od tego, na czym się poruszasz. W przypadku szlaków narciarskich rzeczywiście czarną barwą oznacza się te najtrudniejsze trasy, przeznaczone dla najbardziej doświadczonych narciarzy. W przypadku szlaków pieszych zasada „czarny = najtrudniejszy” już się nie sprawdza.
Nieprawdziwe byłoby jednak stwierdzenie, że kolory tras górskich nie mają żadnego znaczenia. Odpowiedź na pytanie: „kolory szlaków co oznaczają” przedstawia poniższa lista:
Wyjaśniając do końca kwestię „oznaczenia szlaków górskich kolory” warto oczywiście zaznaczyć, że istnieją takie miejsca, gdzie dwa lub więcej szlaków idzie wspólnie przez jakiś czas. Według instrukcji przygotowanej przez PTTK taki odcinek nie powinien być jednak dłuższy niż 3 km.
Wiesz, jak często powinny występować oznaczenia szlaków w górach? Według zaleceń PTTK znaki nie powinny być umieszczane rzadziej niż co 200 m. Na zadbanych trasach ta zasada z pewnością jest przestrzegana. Na mniej uczęszczanych szlakach trzeba jednak niekiedy wędrować o wiele dłużej, aby znaleźć kolejne drzewo czy słupek z symbolem szlaku. W takich momentach przydaje się mapa i kompas albo nawigacja w telefonie.
Jakie jednak oznaczenia szlaków górskich można w ogóle napotkać? Każdy rodzaj trasy ma swoje specjalne symbole.
Podstawowe oznaczenie szlaków pieszych to kolorowy pasek umieszczony pomiędzy dwoma białymi. Inne oznaczenie sygnalizuje, że masz do czynienia z jakimś specjalnym rodzajem pieszej trasy. Może być to np. ścieżka dydaktyczna, trasa spacerowa, szlak papieski czy też międzynarodowy Camino de Santiago.
Pamiętaj, że na tabliczkach w Polsce podaje się czas dotarcia do danego punktu. Możesz się więc dowiedzieć, że z danego miejsca pozostały ci jeszcze 2 godziny na szczyt. Czas wyznacza się dla przeciętnego turysty i nie wlicza się do niego przerw na posiłki, robienie zdjęć czy zachwycanie się krajobrazem. Po kilku górskich wyjazdach zorientujesz się, czy zazwyczaj pokonanie trasy zajmuje ci mniej więcej tyle czasu, ile jest podawane na tabliczkach czy też jesteś na przykład mistrzem ścinania czasówek. Warto zwrócić uwagę, że u naszych sąsiadów – w Czechach – na tabliczkach szlaków pieszych podaje się odległość w kilometrach, która pozostała do danego punktu, a nie czas.
Oprócz podstawowego symbolu szlaku (kolorowy pasek między dwoma białymi) istnieje wiele innych oznaczeń niosących ważne informacje o danym szlaku pieszym. Na swojej drodze możesz napotkać następujące oznaczenia szlaków górskich i nizinnych:
Na porządnie wyznaczonych szlakach oprócz podstawowych symboli informujących o jego przebiegu znajdziesz również tablice edukacyjne, kierunkowskazy czy tablice opisujące sam szlak.
Inaczej oznacza się ścieżki spacerowe, które przebiegają w pobliżu miejscowości turystycznych. Powinny mieć one formę pętli, a ich długość nie przekracza zwykle 5 km. Jakie jest oznaczenie takich tras? Ich symbolem jest kwadrat podzielony na dwa trójkąty. Jeden z nich jest biały, a drugi ma kolor danej ścieżki.
Zmiany kierunku na ścieżkach spacerowych oznacza się znakiem podstawowym z domalowanym białym trójkątem wskazującym, w którą stronę należy skręcić.
Jakie są kolory szlaków rowerowych? Krajowe szlaki dla kolarzy mogą być w następujących barwach:
Podstawowym symbolem takich szlaków jest czarny rower w białym kwadracie, pod którym umieszcza się pasek w kolorze odpowiadającym danemu szlakowi. Zmianę kierunku wskazuje strzałka w barwie szlaku znajdująca się pod rowerem.
Na początku szlaku rowerowego znajdziesz natomiast kwadrat otoczony czarną obwódką. W nim umieszcza się rower oraz kółko w kolorze danej trasy.
Według zaleceń PTTK na szlakach rowerowych oznaczenia nie powinny występować rzadziej niż co 400 m.
Nieco inaczej oznacza się szlaki rowerowe międzynarodowe przebiegające przez Polskę. Takie trasy symbolizuje zielony rower na białym tle otoczony zieloną ramką. Pod rowerem umieszcza się nazwę szlaku. Aby zasygnalizować zmianę kierunku, pod rowerem maluje się zieloną strzałkę zwróconą w odpowiednią stronę.
W przypadku szlaków narciarskich barwy mają ściśle określone znaczenie. Co oznaczają kolory szlaków dla narciarzy?
Jeśli więc ruszasz na narty, koniecznie pamiętaj o tej klasyfikacji. Wybierz taką trasę, która odpowiada twoim umiejętnościom, aby narciarska wycieczka była dla ciebie przyjemnością a nie koszmarem.
Podstawowy symbol szlaków narciarskich to pasek w kolorze trasy umieszczony między pomarańczowymi paskami. Zmianę kierunku sygnalizują natomiast pomarańczowe kierunkowskazy ze strzałką, której grot ma kolor szlaku.
W przypadku szlaków narciarskich oznaczenia maluje się często na górnej części specjalnie wbitych tyczek kierunkowych. Jest to niezbędne na terenach otwartych pozbawionych drzew. Kiedy wszystko jest przykryte śniegiem, symbole szlaków na kamieniach leżących pod stopami nie na wiele się w końcu zdadzą.
Wszystkie szlaki konne oznacza się tym samym symbolem: kropka na białym tle. Podstawowym kolorem oznakowania jest kolor pomarańczowy, ale istnieją także szlaki w innych kolorach. Sieć szlaków konnych nie jest w Polsce bardzo gęsta, więc istnieje małe ryzyko pomylenia dwóch tras jeździeckich ze sobą.
Na początku szlaku konnego umieszcza się biały kwadrat z czarnym kołem, na którym maluje się kółko. Przed skrętami umieszcza się biały kwadrat z paskiem zagiętym pod kątem 90 lub 135 stopni. Dodatkowo na samym skręcie znajdziesz pomarańczową strzałkę na białym kwadracie.
Jeźdźcy muszą oczywiście dbać o swoje konie, więc na szlakach jeździeckich znajdziesz pewne symbole charakterystyczne tylko dla tego typu tras. Dla przykładu o miejscu nadającym się na postój lub popas informuje biały kwadrat z głową konia pod czarnym daszkiem.
PTTK wyznacza także przebieg szlaków kajakowych w Polsce. Do ich oznakowania służy specjalna tabliczka z zadaszeniem składająca się z dwóch paneli. Górny panel to znak informacyjny (w kolorze czarnym na białym tle z granatową obwódką) lub ostrzegawczy (wyróżnia go czerwona obwódka). Na dole znajduje się natomiast nazwa lub logo szlaku oraz kolejny numer znaku na trasie.
Każdy szlak kajakowy ma przypisaną określoną liczbę gwiazdek. Co one oznaczają?
Oznaczenie szlaków górskich tak, aby stworzyć faktycznie atrakcyjną ścieżkę, nie jest prostą sprawą. Aby ułatwić to zadanie, PTTK ustaliło pewne zasady, których powinno się przestrzegać, projektując nową trasę. Oto niektóre z nich:
W jaki sposób szlaki turystyczne są wyznaczane w innych krajach? Generalne zasady są podobne do tych stosowanych w Polsce (przynajmniej jeśli mowa o państwach, w których turystyka piesza jest dość dobrze rozwinięta).
Jak już wspominałam, w Czechach na tabliczkach znajdziesz informację o tym, ile kilometrów pozostało ci do danego miejsca, a nie ile czasu. Podobnie jest w wielu innych krajach, np. Szwecji.
Przydatnym symbolem używanym między innymi po słowackiej stronie Tatr czy w Pirenejach jest znak „X”. Umieszcza się go w miejscach trudniejszych nawigacyjnie na ścieżkach, którymi nie należy podążać. Taka dodatkowa informacja pozwala szybko rozstrzygnąć wątpliwości.
Dla polskich turystów zaskoczeniem może być fakt, że nie wszędzie trasy posiadają swoje specjalne kolory. Dla przykładu po francuskiej stronie Pirenejów większość tras jest oznaczona po prostu kolorem czerwonym. W miejscach, w których przecina się dwa lub więcej szlaków, umieszcza się tablice wskazujące, którą trasą należy iść, by dotrzeć w dane miejsce.
Z drugiej strony kolory szlaków górskich za granicą mogą mieć bogatą symbolikę. Dla przykładu Izraelski Szlak Narodowy oznacza się paskami w trzech kolorach. Każdy z nich symbolizuje inną część kraju, przez którą prowadzi trasa:
Wybierając się na wędrówkę za granicę, sprawdź koniecznie, jakie oznaczenia szlaków się tam stosuje oraz czy kolory szlaków górskich mają jakieś specjalne znaczenie. W przeciwnym wypadku narażasz się na trudności nawigacyjne lub na to, że przegapisz przydatny punkt (np. źródło wody), bo źle odczytasz dany symbol.
Prowadzą przez piękne krajobrazy, odkrywają ważne miejsca, pozwalają poczuć się pewnie i bezpiecznie nawet w nieznanej okolicy – szlaki turystyczne są w trakcie wędrówki najlepszymi przyjaciółmi i przewodnikami. Warto znać ich symbolikę i znaczenie kolorów, aby w pełni czerpać z wiedzy, którą przekazują te proste paski na drzewach i kamieniach.
Katarzyna Hałupka
