To nic dziwnego, kto kocha góry często marzy o tym, by związać się z nimi mocniej. To właśnie dlatego wiele osób, które zdarły na szlakach niejedną vibramową podeszwę, myśli o tym, by zostać ratownikiem GOPR lub przewodnikiem górskim. Droga do tych „zawodów” jest długa i wiedzie – a jakże – pod górkę. Zdradzę ci jednak, jak zostać przewodnikiem sudeckim i już na wstępie powiem, że może to być naprawdę niezła przygoda!
Cel jest jasny, ale wiedz, że łatwo nie będzie. Zawód przewodnika górskiego jest w Polsce zawodem regulowanym i by go wykonywać – podobnie jak prawnik czy lekarz – musisz zdać państwowy egzamin. Zanim do niego jednak dojdzie, każdego kandydata czeka długotrwały kurs, setki wydeptanych kilometrów, dziesiątki zdobytych szczytów, multum kompetencji do przyswojenia i zgraja ludzi do poznania od podszewki, bo na kursie poznaje się ludzi, tak samo zakręconych na punkcie górskich wędrówek i spędza się z nimi długie godziny. Czy to nie brzmi jak trip życia?
Czerwony polar, poczucie humoru i głowa pełna tak zwanych legend… No nie koniecznie. Być może tak pamiętasz przewodników ze szklonych wycieczek. Przewodnik sudecki, beskidzki czy przewodnik tatrzański faktycznie może przywoływać na myśl obraz opowiadacza-erudyty. Ma on jednak wiele innych, ważniejszych nawet zadań, której nie koniecznie są jednak widoczne dla turystów idących z nimi w góry.
Głównym zadaniem przy prowadzeniu górskich wycieczek jest zapewnianie swoim gościom bezpieczeństwa. To dlatego kandydaci na przewodników muszą doskonale znać teren, w którym przyjdzie im działać, uczą się nawigacji, pierwszej pomocy, podstaw meteorologii i lawinoznawstwa. Dbanie o bezpieczeństwo to najważniejsze zadanie, które przewodnikom górskim są powierzone w czasie wycieczki w góry. W słoneczny dzień na szlaku możesz nie zauważyć, że przewodnik ma to wszystko „z tyłu głowy”.
Uprawnienia przewodnika górskiego są w Polsce przyznawane na konkretne obszary górskie. W polskich górach wyróżniamy:
i każdy z nich działa na ściśle określonym obszarze. W przypadku przewodników górskich sudeckich obszar ten obejmuje – w skrócie – Przedgórze Sudeckie i Sudety od granicy z Niemcami, po Góry Opawskie i Bramę Morawską, za którą „rządzą” już nasze beskidzkie koleżanki i beskidzcy koledzy.
Przewodnictwo w górach określone jest ściśle w ramach polskiego prawa. W sprawie nabywania uprawnień przewodnickich istnieją ścisłe reguły. Żeby sięgnąć po upragnioną legitymację przewodnika górskiego i blachę z napisem przewodni sudecki, musisz na wstępie mieć ukończone 18 lat, wykazać niekaralność w związku z wykonywaniem zawodu przewodnika lub pilota turystycznego, posiadać co najmniej wykształcenie średnie.
Przewodnikiem sudeckim zostać może osoba, która ukończy kurs na przewodnika sudeckiego. Dopiero po uzyskaniu zaświadczenia o ukończeniu takiego kursu można ubiegać się o egzamin państwowy, który organizowany jest przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego.
I w tym przypadku też wszystko jest ściśle określone. Organizatorzy kursu przewodnickiego muszą być wpisani do rejestru organizatorów szkoleń prowadzących kursy na danym obszarze uprawnień. Rejestr taki jest oczywiście prowadzony przez urzędy marszałkowskie. Kurs na przewodnika sudeckiego można odbyć w kilku ośrodkach i w kilku typach organizacji.
Pierwszą są koła przewodnickie, które istnieją przy PTTK. Największym i najstarszym kołem przewodników sudeckich jest koło przy oddziale PTTK Sudety Zachodnie w Jeleniej Górze. Koło przewodników sudeckich w Jelenie Górze istnieje już 70 lat. Oprócz niego, w Polskim Towarzystwie Turystyczno Krajoznawczym na obszarze uprawnień sudeckich przewodników szkoli także PTTK Kłodzko. Kursy organizują też organizacje i podmioty niezwiązane z PTTK.
Szkoleniem przewodników górskich sudeckich zajmuje się także Studenckie Koło Przewodników Sudeckich we Wrocławiu. Jest to stowarzyszenie wywodzące się z wrocławskich środowisk akademickich, które ma bogatą historię istnienia i szkolenia przewodników sudeckich. Kursowi SKPS poświęcę dalej więcej miejsca, bo to właśnie dzięki temu szkoleniu przeżyłem świetną przygodę i zostałem przewodnikiem. Wrocławski SKPS jest bliźniaczą organizacją stowarzyszeń, które wpisano do rejestru organizatorów szkoleń na przewodnika beskidzkiego, takich jak Studenckie Koła Przewodników Beskidzkich – na przykład SKPB Lublin, SKPB Warszawa, SKPB Lódź, SKPB, SKPB Katowice, czy SKPB Rzeszów czy SKPG Kraków.
Bliżej Ci w Beskidy? Zobacz też artykuł –> „Jak zostać przewodnikiem beskidzkim„
Do rejestru organizatorów szkoleń mogą być i są wpisane również firmy, których program został zaakceptowany w urzędzie marszałkowskim. Istnieje kilka podmiotów prowadzących szkolenia na przykład w Wałbrzychu.
Kurs sudecki to prawie dwa lata ciężkiej harówy na szlakach i zakuwania wielu fajnych rzeczy. Choć w każdej organizacji kurs wygląda trochę inaczej, to w każdej z nich szkolenie musi spełnić narzucone prawem ramy i wypełnić minima. Wszystko dokładnie określ Rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z dnia 26 czerwca 2014 r. w sprawie nabywania uprawnień przewodnika górskiego.
Minimalne wymagania rozszerzane są zazwyczaj przez organizatorów konkretnych kursów. Kursy przewodników sudeckich zazwyczaj składają się z zajęć teoretycznych w formie wykładów i wycieczek kursowych, na których kandydaci działają w obszarze uprawnień nie tylko jako słuchacze i uczestnicy wycieczek, lecz także jako aspiranci wcielający się w rolę przewodników. Dobry kurs przewodnicki to prawie jak studia, tylko w przyspieszonym tempie.
Od pojawienia się na kursie sudeckim do egzaminu państwowego mija mniej więcej 2 lata. Trzeba więc nie tylko kochać góry, ale być również wytrwałym w tym, by poznać je jak najlepiej. Szefostwo kursu określa zasady, które trzeba spełnić, by pozytywnie przejść szkolenie na przewodnika. Mogą to być cząstkowe egzaminy, ale kursy organizują też często końcowy egzamin wewnętrzny, który zbliżony jest do egzaminu państwowego. Wszystko po to, by jak najlepiej przygotować kandydatów na przewodników sudeckich.
Najlepiej mówić o konkretach, więc powiem ci jak to się robi we Wrocławiu. Kilka lat temu skończyłem kurs SKPS, a teraz angażuję się czasem w szkolenia kandydatów na przewodników jako instruktor.
Kurs w SKPS-ie to solidna dawka wiedzy i praktycznych umiejętności. Kurs składa się z zajęć teoretycznych (on-line lub stacjonarnych), które odbywają się dwa razy w tygodniu. Mniej więcej co dwa tygodnie wyrusza się na wycieczki szkoleniowe. Na początku są to wyjazdy prowadzone przez doświadczonych przewodników sudeckich, ale później to kursanci stają się przewodnikami, którzy nabywają fachu pod okiem instruktorów.
Na zajęciach teoretycznych poznasz fizjografię Sudetów, geologię, historię regionu i turystyki, odbędziesz kurs z meteorologii, teoretycznej topografii, poznasz przyrodę Sudetów i historię jej ochrony, a także będziesz mieć zajęcia o sprzęcie górskim, pierwszej pomocy, prawa w turystyce, psychologii, czy aspektów zarządzania grupą.
Najlepsze czeka cię jednak na kursówkach. W ich czasie nauczysz się rozpoznawać górskie szczyty, opowiadać o ciekawych miejscach, rozpoznawać gatunki roślin i rodzaje skał, nawigować w dzień i w nocy, poznasz ratowników górskich i doświadczonych przewodników sudeckich, ale przede wszystkim poznasz ludzi, którzy będą razem z tobą na kursie. To prawie pewne, że zawiążesz tu jakąś przyjaźń, a po skończonym szkoleniu, będziesz tęsknić za swoją kursową ekipą.
Dodatkową „atrakcją” szkolenia w SKPS są obligatoryjne szkolenia. Oprócz szkolenia z pierwszej pomocy, które trzeba zrealizować w ramach określonych przepisami, na szkoleniu SKPS jest kilka innych, obowiązkowych szkoleń dla kursantów SKPS. Na naszych kursach bardzo poważnie podchodzimy do swoich górskich kompetencji, dlatego w czasie szkolenia kursanci przechodzą osobne zajęcia praktyczne z takich dziedzin jak:
Tak, tak – włóczymy się na kursie poza szlakiem dniem i nocą, biegamy w śniegu z detektorami, sondą lawinową i łopatą, i tą samą łopatą lawinową zdarza nam się wykopać jamę śnieżną, w której spędzamy mroźną, długą i ciemną noc. Takich przygód czeka cię naprawdę sporo. Czasem organizujemy również dodatkowe szkolenia o bardziej koleżeńskim charakterze, w czasie których wyruszamy razem na przykład na skitury czy via ferraty.
Informacje na temat kursów w SKPS znajdziesz na stronie stowarzyszenia – kliknij tutaj.
Jeśli chcesz uzyskać uprawnienia przewodnika sudeckiego, musisz nie tylko pamiętać o ukończeniu kursu, ale też zdać egzamin państwowy. Egzamin trwa aż trzy dni, bo komisja egzaminacyjna musi wnikliwie sprawdzić nie tylko wiedzę, ale i umiejętności kandydatów.
Egzamin podzielony jest na część teoretyczną i praktyczną. Część teoretyczną egzaminu zdaje się najpierw pisząc trudny test z wiedzy o Sudetach. Do drugiej rundy w teorii komisja egzaminacyjna zaprasza „szczęśliwców”, którym powiodło się na teście. Polega ona na zaliczeniu części ustnej, czyli wyczerpującym odpowiedzeniu na pytania, które się wylosuje. Częścią egzaminu teoretycznego jest też często rozpoznawanie skał oraz roślin, które występują w Sudetach.
Po części teoretycznej egzaminu przychodzi czas na praktykę. Ma ona formę dwudniowego wyjazdu w góry, podczas którego komisja egzaminacyjna sprawdza umiejętności przyszłych przewodników. Pod lupę bierze ona umiejętności zarządzania grupą, umiejętność nawigowania, ale także sprawność w przekazywaniu wiedzy. Tu też łatwo nie jest, bo egzaminatorzy mogą zapytać kandydatów o każdy szczyt, szlak, kwiatek czy kamień, który znajdzie się na trasie egzaminu. Trasie, którą poznajesz na dwa tygodnie przed terminem egzaminu…. Gdy przejdziesz ten trzydniowy test, od upragnionej legitymacji przewodnika dzieli cię chwila cierpliwości. Potem – już jako przewodnik sudecki klasy III – możesz ruszać z turystami w góry!
Co dalej? Potem możesz zacząć przewodnicką robotę na własny rachunek, choć nie wszyscy absolwenci kursów zostają „zawodowymi przewodnikami”. Kurs przewodnicki i egzamin to koniec jednej przygody, a zarazem początek nowej. Mimo tego, że czasem wielokrotnie odwiedzasz Śnieżkę, Śnieżnik czy Szczeliniec, to każdy dzień z turystami na szlaku jest inny. Każda grupa to nowa przygoda i nowe wyzwanie. Po kursie nie kończy się również poznawanie Sudetów. Bo zawsze zostaje jakiś szlak do przejścia i jakaś książka o tych górach do przeczytania!
