Speleolog, grotołaz… jak właściwie nazwać osobę poruszającą się po jaskiniach? Wśród naszych znajomych niezwiązanych ze środowiskiem jaskiniowym wcale nie jest to rzadkie pytanie. W tym tekście dowiecie się, jakie jeszcze określenia spotyka się na pasjonatów podziemnych ciemności oraz czym właściwie się zajmują.
Przyjęło się określać „speleo” wszystko, co związane z tą tematyką jaskiń. Dlatego powszechnie nazywa się speleologami osoby poruszające się po jaskiniach. Takie określenie na ludzi zaglądających do jaskiń można często usłyszeć na przykład w mediach. Ale tak na prawdę nie każdy grotołaz jest speleologiem, a także nie każdy speleolog musi być grotołazem. Kto jest kim i czym właściwie się zajmuje? Wyjaśniamy!
Grotołaz to według nas najtrafniejsze i najbardziej ogólne określenie na osobę poruszającą się po jaskiniach. Powstało z połączenia dwóch słów – grota i łażenie. To osoba, która rekreacyjnie bądź sportowo pokonuje jaskinie. Czasami używane jest również określenie alpinista jaskiniowy lub podziemny, choć jest ono zdecydowanie mniej popularne. Z pewnością należy odróżnić grotołaza od wspinacza. Mimo że wspinaczka bardzo często jest w kręgu zainteresowań grotołazów, ponieważ wiele odcinków jaskiń trzeba pokonywać przy pomocy technik wspinaczkowych, to wspinacz i grotołaz nie są pojęciami tożsamymi.
Jaskinie często pokonuje się na kolanach lub czołgając się (fot. Mateusz Malinowski)
Chodzenie po jaskiniach jest zajęciem bardzo nietypowym, a środowisko grotołazów jest stosunkowo niewielkie. Często spotykamy się z pytaniami typu „Po co? / Co was tam właściwie ciągnie?”. Odpowiedź nie jest prosta i każdy grotołaz ma swoje powody. Dla jednych jest to chęć poznania miejsc niedostępnych dla każdego, dla innych spokój i surowość panująca w środowisku jaskiniowym.
Będąc grotołazem można skupiać się w swojej działalności na:
Grotołazi z całego świata najczęściej zrzeszają się w klubach. W Polsce istnieje kilkadziesiąt takich klubów w większych i mniejszych miastach. Niektóre miasta – na przykład Wrocław czy Kraków – mają nawet po kilka klubów. Większość klubów jest członkami Polskiego Związku Alpinizmu, czyli PZA.
Nie każdego grotołaza możemy nazwać taternikiem jaskiniowym. Jest to określenie stosowane jedynie w naszym kraju ze względu na specyficzne przepisy Tatrzańskiego Parku Narodowego. Poruszanie się po jaskiniach w Tatrach wymaga posiadania specjalnych uprawnień, a dokładniej karty taternika jaskiniowego. Nie dotyczy to jaskiń udostępnionych do ruchu turystycznego. Taternikiem jaskiniowym nazywamy więc osobę, która posiada takie uprawnienia. Wszystkie najgłębsze i najdłuższe z jaskiń polskich możemy znaleźć właśnie w Tatrach, a dokładniej w Tatrach Zachodnich. Drugim ważnym rejonem jaskiniowym w Polsce jest Jura, czyli Wyżyna Krakowsko-Wieluńska. To właśnie tam znajduje się najwięcej jaskiń w naszym kraju.
Po czym poznać grotołaza? Charakterystycznymi elementami jego wyposażenia jest worek jaskiniowy, kask wspinaczkowy, kalosze, uprząż jaskiniowa, różnego rodzaju przyrządy osobiste, karabinki oraz lina statyczna.
Ola podczas eksploracji w Picos de Europa (fot. Adam Leksowski)
Speleologia to nauka o jaskiniach, a speleolog to tak naprawdę naukowiec. Obszarami zainteresowań speleologów są między innymi badania środowiska jaskiniowego, geneza powstania jaskiń, ochrona i wiele innych zagadnień. Nie każdy grotołaz jest więc speleologiem, ale również nie ciężko nam sobie wyobrazić, by istniał speleolog, który nigdy nie był w jaskini, a jedynie bada na przykład dostarczone przez inne osoby próbki.
Jak widać ludzi związanych z jaskiniami można nazywać różnie choć te określenia nie są tożsame. Uważamy jednak, że w amatorskim użyciu hiperpoprawność nie jest wymagana. Ważne, by nasz rozmówca rozumiał o kogo chodzi. Sami używamy czasami określenia speleologia i nie chodzi nam zwykle o naukę. Jeżeli jesteście ciekawi jak rozpocząć swoją przygodę z tym sportem, zapraszamy do przeczytania innego z naszych tekstów na blogu.
