W każdym sporcie wyczynowym czy amatorskim chodzi o wyniki. Chcemy być coraz lepsi bo to nam daje satysfakcję i motywację do dalszych wysiłków. Porażki uczą pokory i pokazują, czego nam brakuje do osiągnięcia celu. Skąd wiemy, że jesteśmy na poziomie mistrzowskim, przeciętnym a może zupełnie początkującym?
W wielu sportach to kwestia umowna: przekroczenie pewnej prędkości, wysokości, trudności, ilości punktów. Nasze wyniki to ciąg cyfr, które mówią o nas wszystko. Każdy wspinacz dąży do przekroczenia kolejnego poziomu, który w zależności od skali, jaką stosuje będzie wyrażony innym symbolem.
Każda droga wspinaczkowa ma swoje oznaczenie trudności. Dzięki temu możemy świadomie wybrać drogę odpowiednią na rozgrzewkę, na próbę OS oraz na nasz projekt RP (o stylach wspinaczkowych więcej przeczytacie tutaj). Znając oznaczenia nie porwiemy się też na zbyt trudną drogę, a co za tym idzie, nie narazimy się na kontuzję. Na ściankach wspinaczkowych wiszą kolorowe karteczki, z których dowiesz się, kto jest autorem danej drogi oraz jaką droga ma trudność. W skałach pomocą służą przewodniki. Bardzo często możemy też znaleźć rekomendację, która linia jest wyjątkowo ładna. Coraz częściej podany jest także charakter drogi; na przykład czy jest przewieszona, pionowa, siłowa, czy też techniczna. Możemy wybierać drogi pod swoje mocne strony albo wręcz odwrotnie – szukać takich, które obnażają nasze słabości.
Skąd biorą się te cyferki? Na jakiej zasadzie określana jest trudność? Pierwszą wycenę, propozycję poziomu, podaje autor. Zarówno na ściankach, jak i w skałach drogi wyznaczają doświadczone osoby. Mają na swoim koncie setki przewspinanych dróg o różnych trudnościach, w odmiennych formacjach. Dzięki temu łatwiej im określić poziom wyznaczonej drogi. Jakie elementy biorą pod uwagę? Są to np.:
Dlaczego akurat te elementy są istotne? Mając do wyboru te same chwyty, droga przewieszona zawsze będzie trudniejsza niż w pionie. Wspinanie w przewieszeniu wymaga pracy całego ciała i jest nie lada wyzwaniem dla początkujących wspinaczy. Jeszcze trudniejsze jest wspinanie w dachu. Bez dobrej techniki, która przychodzi wraz z doświadczeniem, szybko polegniesz, wisząc jedynie na rękach. Analizując długość drogi, na 50-metrowej linii trudności będą bardziej rozłożone, a chwyty większe niż na 15 metrach. Na długich drogach walczysz ze zmęczeniem, które narasta z każdym metrem. Na krótkich masz do czynienia z kondensacją trudności zazwyczaj na 2-3 wpinkach.
Jeżeli jesteś wspinaczem z zacięciem boulderowym i lubisz siłowe wspinanie, będziesz preferować krótkie drogi. Dla osób z dobrą wytrzymałością, a niekoniecznie silnym bicepsem, lepszym wyborem będą drogi długie. Biorąc pod uwagę wielkość chwytów, zależność jest zawsze ta sama: im mniejsze chwyty, tym trudniejsza droga.
Po propozycji autora przychodzi czas na weryfikację przez wspinaczy. Na ściance wspinaczkowej zanim zawiśnie kartka, instruktor pyta pierwszych kilka osób, na ile by wycenili daną drogę. Jeżeli opinie są w miarę zgodne, cyfra trafia na kartonik. W skałach również głos decydujący mają opinie kolejnych wspinaczy. Po pierwszej wycenie może się zdarzyć, że następne osoby będą zdania, że droga jest łatwiejsza lub trudniejsza.
Patrząc na wycenę w danej skali trzeba pamiętać, że jest ona zależna od ludzi, a jak wiadomo, ilu wspinaczy – tyle opinii. Ta sama droga dla mnie może być mega trudna, a dla osoby z dużo większym doświadczeniem okaże się totalnym „softem”. W środowisku wspinaczkowym przejęto za wyrocznię portal 8a.nu – bazę wiedzy z informacjami o sektorach i drogach z różnych rejonów świata. Stamtąd dowiesz się o najnowszych przejściach twoich znajomych, którzy posiadają swoje konto oraz o dokonaniach takich wspinaczy jak Adam Ondra.
Kiedy już wybierzesz sobie drogę z przewodnika, w bazie 8a.nu będziesz mieć wgląd w opinie wspinaczy z całego świata na temat wybranej linii. Warto wtedy skonfrontować jej wycenę. Zdarza się, że w przewodniku droga jest opisana jako 7c, ale 80% wspinaczy daje jej 7b+. Wtedy nie ma co upierać się przy wyższej wycenie.
Nie zwracaj natomiast aż tak dużej uwagi na sporadycznie pojawiające się komentarze „soft”. Czasami sytuacja jest odwrócona. Wspinaczka to sport, w którym nie wszystko jest oczywiste. Czując się dobrze na poziomie np. 6c (ponieważ zrobiłam sporo takich dróg), nie mam oporów dać wycenę 7a drodze, która według mnie wydaje się trudniejsza. Jak widzicie skala wspinaczkowa jest bardzo umowną kwestią. Musi być wyznaczona, żeby pomóc się odnaleźć i obrać cel, ale nie jest sztywną miarą. Na początku raczej nie będziesz polemizować z zaproponowaną wyceną, ponieważ brakuje ci doświadczenia i nie masz wystarczającej liczby dróg w danej wycenie do porównania. Z biegiem przewspinanych lat będziesz mieć dużą większą swobodę w wyrażaniu opinii na temat wyceny danej drogi.
Wiemy już, że skala istnieje i jest nam potrzebna. Dzięki niej możemy wzajemnie się porównywać i ze sobą rywalizować. Problem pojawia się w sytuacji, w której Ty posługujesz się np. naszą rodzimą skalą Kurtyki, a twój rozmówca – skalą francuską. Jeżeli nie potrafisz szybko przeliczać skal w głowie, możesz być mocno zdezorientowany. Zazwyczaj opisuje się 5 najbardziej rozpowszechnionych skal: UIAA (tatrzańska), Kurtyki, Saksońska, Francuska i Amerykańska.
(tatrzańska) |
||||
|---|---|---|---|---|
4b |
||||
5.11b |
||||
5.11d |
||||
7c |
5.12d |
|||
9b 9b+ |
5.15b |
Nie musisz znać wszystkich istniejących skal. Wystarczy rozumieć oznaczenia dróg w miejscach, w których najczęściej się wspinasz.
Jadąc do Hiszpanii (przykładowy przegląd sektorów o wycenie do 7a), warto znać skalę francuską. Podobnie będzie w większości europejskich rejonów wspinaczkowych. Symbole skali francuskiej składają się z cyfry arabskiej i liter a,b,c. Często dodawany jest również znak „+”, który określa tzw. połówkę (np. drogę o wycenie 7a+ należy interpretować jako trochę trudniejszą niż 7a, ale łatwiejszą od 7b).
Odpowiednikiem przytoczonych przykładów w skali Kurtyki, która została stworzona przez naszego rodaka w latach 70, jest VI.3, VI.3+ i VI.4. Jak widać, częścią stałą jest rzymska cyfra, a po kropce dodajemy arabskie cyfry i analogicznie do skali francuskiej – plusy. Wspinając się w polskich skałach musisz mieć dobrze opanowaną właśnie tę skalę.
Kochasz wspinanie na Frankenjurze? Będzie Ci potrzebna skala frankońska, zamiennie nazywana saksońską. Jeżeli chcesz zrobić wspomniane wyżej 7a (VI.3) na Franken, w przewodniku szukaj symbolu 8. Idąc dalej, 7a+ to 8+. Z 7b jest już trochę gorzej, ponieważ na Franken bardzo częste są łamańce i 8+/9- to właśnie 7b. Skomplikowane? Gwarantuję, że takie wrażenie jest tylko na początku. Im częściej wspinasz się w danym rejonie, tym szybciej zapamiętujesz wyceny dróg, które są już na twoim koncie albo w twoim zasięgu.
Trudność dróg wspinaczkowych jest opisywana w wielu, bardzo różnych skalach. Nie chcę opisywać ich wszystkich. Sama niektórych nie znam. Skala stosowana w USA jest dla mnie całkowicie niezrozumiała, ponieważ jeszcze nigdy nie miałam z nią do czynienia w praktyce. Gdy czytam o dokonaniach wspinaczy, którzy podają wycenę w skali amerykańskiej, zwyczajnie sprawdzam sobie, ile to jest „na nasze”. Najważniejsze, abyście zapamiętali, że:
Do zobaczenia na Eigerze lub w skałach!
