Biało zimno i… trudno, o wiele trudniej niż latem. Tak, w skrócie można określić zimę w górach. Dla jednych brzmi to jak samobójstwo, inni – i do tych kierujemy ten tekst – nie wyobrażają sobie roku bez zimowej turystyki górskiej. Co zrobić, by zimowe wyjścia w góry były bezpieczne? Jakie raki i czekan wybrać? Podpowiadamy na co zwrócić uwagę przy wyborze podstawowego ekwipunku zimowego.
Sztywne, półsztywne, miękkie; paskowe, koszykowe pół – i automaty, z zębami ułożonymi poziomo, pionowo, a może z jednym zębem? W obliczu takiego urodzaju pytanie: Jak wybrać raki do zimowej turystyki nabiera innego znaczenia… No właśnie, jak?
Szukając raków odpowiednich dla siebie, jak zwykle przy wyborze górskiego sprzętu, musimy przede wszystkim zastanowić się, do jakich aktywności będą nam służyły. Czy kupujemy raki, aby pokonywać w nich długie zimowe trekkingi w terenie o niewielkim nachyleniu, czy może czekają nas strome podejścia i elementy wspinaczki? A może naszym celem jest techniczne wspinanie w lodzie?
Jeśli głównym przeznaczeniem naszych raków będzie trekking w zmrożonym śniegu i lodzie, wybierzmy raki z zębami ułożonymi poziomo (np. raki Grivel G1, Petzl Irvis Flexlock czy Nupste Evo marki Climbing Technology). Takie ustawienie zębów, dzięki dużej powierzchni styku ze stokiem, dobrze sprawdzają się w miękkim podłożu – śniegu, czy niezbyt twardym lodzie.
Jeśli jednak planujemy używać raków głównie w czasie wspinaczki lodowej, mikstowej czy w dry-toolingu – wybierzmy raki z zębami (lub zębem – tzw. monopinty) w ustawieniu pionowym, które jednocześnie lepiej penetrują lód i charakteryzują się dużą twardością i wytrzymałością.
Niestety w przypadku raków, podział ze względu na ich przeznaczenie to jeszcze nie wszystko…
Raki, ze względu na ich budowę dzielimy na raki sztywne i półsztywne.
Jak sama nazwa wskazuje raki półsztywne – inaczej przegubowe, dzięki temu, że ich przednia i tylna część połączona jest za pomocą ruchomej płytki, są bardziej elastyczne. Co to jednak oznacza w praktyce? Właśnie dzięki elastyczności – będą się świetnie nadawały do pokonywania długich tras w zimowych warunkach. Dając większe poczucie komfortu niż w przypadku raków sztywnych. Raki półsztywne mają jeszcze jedną ważną cechę! Współpracują nie tylko ze sztywnymi, plastikowymi butami (tzw. skorupy), ale również z zimowymi butami trekkingowymi.
Raki sztywne to raki jednoczęściowe, które zamocować można tylko na butach o bardzo twardej podeszwie. Ich przeznaczeniem jest techniczka wspinaczka lodowa, mikstowa, dry-tooling i turystyka wysokogórska. Nie są więc to raki dla osób rozpoczynających swoją przygodę z zimą w górach.
Kolejny podział raków. Tym razem ze względu na sposób ich mocowania do butów.
Raki paskowe (np. Nuptse Evo firmy Climbing Technology) – Raki paskowe można przymocować do każdego buta niezależnie od jego twardości i obecności lub nie specjalnych wcięć w podeszwie. To ich duży plus. Dużym minusem jest jednak mała stabilność i dość skomplikowany (zwłaszcza w zimowych rękawicach!) sposób naciągania pasków. Raki te nadają się tylko i wyłącznie do łatwego trekkingu w warunkach zimowych.
Raki koszykowe – dzięki umieszczonym z przodu i z tyłu trzymającym stopę koszykom (stąd nazwa raki koszykowe) tak, jak raki paskowe, nie wymagają butów ze specjalnymi wcięciami. Ich wadą jest stosunkowo długi czas zakładania.
Raki automatyczne (np. Nuptse Evo Automat)– charakteryzują się najszybszym i najdoskonalszym sposobem mocowania do butów. Dlatego stosuje się je głównie we wspinaczce i wyprawach wysokogórskich. Ich minusem jest to, że współpracują tylko ze specjalnym, przystosowanym do nich obuwiem, co znacznie podnosi cenę zakupu. Stanowczo nie są to raki dla osób zajmujących się amatorsko turystyką zimową.
Raki pół-automatyczne (np. Grivel G12) – jest to połączenie raków koszykowych (z przodu) i automatów (z tyłu). Raki te powstały jako rozwiązanie kompromisowe dla osób, które uprawiają bardziej zaawansowane formy zimowej turystyki górskiej, nie chcą jednak używać tylko i wyłącznie butów typu skorupowego.
Ząb zębowi nie równy, czyli stal vs. aluminiumNa rynku dostępne są raki wykonane ze stali oraz z aluminium. Które z nich wybrać? Aby opowiedzieć na to pytanie trzeba znów zastanowić się, do czego mają nam służyć.
Raki aluminiowe są oczywiście lżejsze (i zazwyczaj – tańsze), ale również – szybciej się zużywają. Raki stalowe, chociaż cięższe, będą gwarancją dłuższego użytkowania. Jeśli planujemy trekking w warunkach śnieżnych, na drogach o niezbyt dużym nachyleniu – wybierzmy raki aluminiowe; jeśli jednak czeka nas przeprawa przez lód, w stromym terenie, gdzie zęby raków mogą mieć kontakt z kamieniami – raki stalowe (np. Nuptse Evo) sprawdzą się lepiej.
Wydaje się, że w „stawie” pełnym wielu rożnych raków łatwo popełnić błąd przy wyborze tych idealnych… To prawda. Aby tego uniknąć warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań?
Jakie będzie przeznaczenie raków? Czy planuję się w nich wspinać, czy raczej pokonywać duże przestrzenie w mało nachylonym terenie?
Jakie buty zimowe posiadam/ mam zamiar kupić? Czy mają one specjalne wcięcie pod raki automatyczne?
Zależy mi na minimalizacji wagi, czy niezawodności materiału?
Jeśli po przeczytaniu tego artykułu i odpowiedzeniu sobie na trzy powyższe pytania stwierdzasz, że poszukujesz raków turystycznych – wybierz raki paskowe lub koszykowe z elastycznym, podnoszącym komfort łącznikiem, o 10 -12 zęby ustawionych poziomo zębach. Najlepiej by były wykonane z wysokiej jakości stali (tak, jak raki Nuptse Evo marki Climbing Technology).
Jeśli natomiast twoim celem jest alpinizm – lepiej sprawdzą się raki sztywne lub półsztywne (ale wtedy w komplecie z butami o sztywnej podeszwie), automatyczne, lub pół-automatyczne z 12 a nawet 14 zębami. Dodatkowe przednie zęby, zależnie od trudności terenu ustawione są poziomo, lub pionowo.
W przypadku gdy kupujesz raki po to, by zacząć przygodę ze wspinaniem. Najlepsze będą automaty, sztywne ze stalowymi atakującymi zębami ustawionymi pionowo. Liczba zębów w takich rakach waha się od 11 do 14.
Jeśli nadal nie wiesz, lub masz wątpliwości jakie raki wybrać, zapytaj sprzedawcę – na pewno udzieli wyczerpującej odpowiedzi.
