Broad Peak pojawia się na horyzoncie zaledwie kilka godzin po tym, gdy wejdzie się na lodowiec Baltoro. Jego sylwetka z głęboką przełęczą oraz wyglądającą z daleka na niemal płaską granią odróżnia się od okolicznych, ostro strzelających w niebo wierzchołków. Piękny widok i wspaniała historia podbojów, w której Polacy zapisali swoje wybitne karty. Dziś Broad Peak, podobnie jak większość ośmiotysięczników w Himalajach i Karakorum, staje się celem wypraw komercyjnych, ale jeszcze do niedawna wyzwanie to podejmowali jedynie nieliczni. Zabiorę Cię dziś w Karakorum i pokażę największe sukcesy i tragedie polskiego himalaizmu na Szerokim Szczycie.
Liczący 8051 m n.p.m. Broad Peak to dwunasty najwyższy szczyt Ziemi. Wznosi się w Karakorum, nad lodowcem Godwin-Austen, na granicy Pakistanu i Chin. Masyw jest rozłożysty, z licznymi bocznymi ramionami i graniami. Właśnie z tego względu pod koniec XIX w. Martin Conway nazwał go Szerokim Szczytem, w języku balti Falchan Kangri.
Przeczytaj ten artykuł i poznaj najwyższe szczyty świata.
Główny wierzchołek otoczony jest niższymi, z których jeszcze dwa Rocky Summit oraz Broad Peak Central (Middle) przekraczają 8000 m n.p.m. W masywie zaznacza się wyraźnie głęboka, mająca 7800 m n.p.m. przełęcz oddzielająca wierzchołki Broad Peak Middle oraz główny szczyt.
Pierwszego wejścia na Falchan Kangri dokonali w 1957 r. Austriacy Hermann Buhl, Kurt Diemberger, Marcus Schmuck i Fritz Wintersteller.
Polscy himalaiści nie załapali się na pierwszą falę zdobywania ośmiotysięczników w Himalajach i Karakorum. Gdy kształtowało się nasze wielkie pokolenie wspinaczy lat siedemdziesiątych wszystkie ośmiotysięczniki (a w zasadzie ich główne wierzchołki) były już zdobyte. Ale w Masywie wciąż dziewiczy pozostawał Broad Peak Central 8011 m n.p.m. To właśnie on stał się celem pierwszej polskiej wyprawy na Falchan Kangri zorganizowanej przez Klub Wysokogórski z Wrocławia. Jej kierownikiem był Janusz Fereński.
Wyprawa działała na Broad Peaku od 30 czerwca i mozolnie zakładała kolejne obozy. Do ataku szczytowego 26 lipca ruszyły dwa zespoły Roman Bebak, Marek Kęsicki i Janusz Kuliś oraz Kazimierz Głazek, Bohdan Nowaczyk i Andrzej Sikorski. W czasie jego trwania zawrócił do bazy Bebak. Pozostała piątka dotarła do przełęczy i pomimo załamania pogody 28 lipca o 19:30 stanęła na wierzchołku. Późna pora, śnieżyca i mocny wiatr złożyły się na tragedię, która później się rozegrała. Podczas zjazdu na przełęcz na stronę chińską spadł Nowaczyk. Pozostali zabiwakowali, a nad ranem mocno wyczerpani zaczęli zjazd w dół. Przeżyło tylko dwóch – Głazek i Kuliś, którzy pomimo odmrożeń i kolejnego biwaku w ekstremalnych warunkach pogodowych dotarli w nocy z 1 na 2 sierpnia do bazy.
W 1982 r. Jerzy Kukuczka i Wojciech Kurtyka działający w ramach polskiej wyprawy na K2 kierowanej przez Janusza Kurczaba postanowili odbyć aklimatyzację na zboczach Falchan Kangri. Zarówno pogoda, jak i ich siły pozwoliły im jednak zdobyć szczyt. Próżno szukać informacji o tym sukcesie w wydawanych wówczas albumach czy wspomnieniach. Z jakiego powodu? Prozaicznego, a zarazem mogącego mieć brzemienne skutki. Polska wyprawa posiadała pozwolenie jedynie na zdobycie K2. Wejście na Broad Peak było złamaniem prawa, co mogło skutkować np. zakazem wjazdu do tego kraju podczas kolejnych wypraw, czy nawet trudności dla innych polskich wspinaczy. Informacje o wejściu krążyły oczywiście w środowisku, ale oficjalnie zaczęły się pojawiać w książkach i opracowaniach dopiero po kilkudziesięciu latach.
Latem 1983 r. oficjalnie w ramach szwajcarskiej wyprawy kierowanej przez Stefana Wornera działały na Szerokim Szczycie Anna Czerwińska i Krystyna Palmowska. W rzeczywistości tworzyły własną kobiecą grupę. Dwa pierwsze ataki szczytowe 15 i 24 czerwca zakończyły się niepowodzeniem, ale 29 czerwca Palmowska i Czerwińska dotarły za jednym zamachem z bazy do obozu III. Podczas ostatecznego ataku Czerwińska pozostała na Rocky Summit i rozpoczęła odwrót, zaś Palmowska stanęła o 15:30 na głównym wierzchołku będąc tu pierwszą kobietą w historii. 1 lipca obie himalaistki powróciły do bazy.
W wyprawie latem 1984 r. brała udział cała czołówka polskich himalaistów- Wielicki, Majer, Fiut, Pawłowski, Kukuczka. 14 lipca na szczycie stanęli Janusz Majer, Walenty Fiut i Ryszard Pawłowski, którzy działali na Drodze Pierwszych Zdobywców. Zaledwie godzinę po nich wierzchołek główny zdobył Krzysztof Wielicki. Dokonał spektakularnego osiągnięcia, którym było wejście i zejście w stylu alpejskim w ciągu jednej doby z bazy na ośmiotysięcznik. Wielicki wystartował o godzinie 0:30, a do bazy zszedł o 22:20.
Zobacz fragment filmu Polskie Himalaje opowiadający o trawersie Kukuczki i Kurtyki.
Podczas tej wyprawy spektakularnego wyczynu dokonali też Kukuczka i Kurtyka. Wyruszając z bazy 13 lipca wytyczyli nową drogę od północy i poprowadzili trawers całego masywu stając 17 lipca na szczycie i schodząc do bazy drogą austriacką.
W latach osiemdziesiątych zdobywanie ośmiotysięczników zimą stało się „polską specjalnością”. Na przełomie 1987 i 1988 r. Andrzej Zawada kierował polsko-kanadyjską wyprawą zimową na K2. Miał to być kolejny kamień milowy w historii polskiego himalaizmu. Ekstremalne warunki kończyły fiaskiem kolejne próby zdobycia najwyższego szczytu Karakorum. W tej sytuacji uczestnik wyprawy Aleksander Lwow namówił Zawadę na zmianę celu i zaatakowanie w stylu alpejskim Falchan Kangri. Po uzyskaniu zgody wyruszył razem z Maciejem Berbeką. Po osiągnięciu przełęczy pogoda gwałtownie pogorszyła się. Lwow zdecydował się na pozostanie w namiocie, zaś Berbeka kontynuował wspinaczkę.
Zobacz oficjalny zwiastun filmu inspirowanego historią Macieja Berbeki:
Kolejne godziny przynosiły coraz gorszą pogodę, zamieć i szalejący wiatr. Lwow czekał na Berbekę przez ponad dobę. Jego powrót do namiotu był niemal cudem. Tym bardziej, że był to powrót himalaisty przekonanego o tym, że właśnie jako pierwszy człowiek zdobył Broad Peak zimą. Można powiedzieć, że to właśnie tu zaczyna się tragiczna historia Macieja Berbeki. W rzeczywistości nie był na głównym wierzchołku, ale na Rocky Summit, o czym wiedzieli pozostali uczestnicy. Gdy zgłosił się ze szczytu nie wyprowadzano go z błędu bojąc się, że może podjąć dalszą wspinaczkę. Wrócił do Polski w glorii zdobywcy, a o całej sprawie dowiedział się dopiero kilka miesięcy później z „Taternika”, co położyło się cieniem na jego życiu. Niemniej podczas tej wyprawy Berbeka osiągnął zimowy rekord wysokości w Karakorum wchodząc na 8030 m n.p.m.
Polska historia zdobywania Falchan Kangri zimą została dopełniona 5 marca 2013 r. Na szczycie stanęli wówczas Adam Bielecki, Artur Małek, Maciej Berbeka i Tomasz Kowalski. Kierownikiem był Krzysztof Wielicki, który namówił na udział w wyprawie Macieja Berbekę. Ogromny sukces polskiego himalaizmu zimowego zmienił się w tragedię ponieważ podczas zejścia zginęli Berbeka i Kowalski. Wydarzenia te były inspiracja dwóch książek, zaś historia Macieja Berbeki stała się kanwą filmu „Broad Peak”, który w 2022 r. trafił na platformę Netflix i do wybranych kin.
Wykorzystaj link i poznaj inne filmy o himalaistach, które warto obejrzeć.
Opisane przeze mnie wyprawy nie wyczerpują listy polskich wejść na Broad Peak. Na liście zdobywców znajdują się także:
Leżący w sąsiedztwie K2 Broad Peak jest górą, na której rozgrywały się sukcesy i tragedie polskiego himalaizmu. Spektakularne dokonania mieszały się z tragediami. Pamięć o tych drugich wydarzeniach najlepiej czuje się na niedalekim Kopcu Gilkeya, gdzie upamiętniono tych, którzy nie wrócili do bazy.
