Czym jest skitouring? Niektórzy mówią, że to połączenie turystyki, nart biegowych i nart zjazdowych. Inni widzą w skiturach ekstremalne narciarstwo. Ja wolę o tej aktywności myśleć inaczej. Dla mnie skitury to wolność, przygoda i powrót do narciarskiej tradycji.
Narty pojawiły się nie jako sport, ale jako sposób poruszania się zimą. Do dziś jest to jedna z najlepszych (a często także najbezpieczniejszych) metod pokonywania zaśnieżonych gór. Ten sposób od zawsze wiązał się z podchodzeniem o własnych siłach, a następnie zjazdem, który od zawsze przynosił wiele emocji. Jak to było w polskich górach? Mniej więcej od połowy XIX w. w Karkonoszach pojawiały się już pierwsze ślady dwóch desek. Pod Howerlą i w Tatrach pierwsze narciarskie wyrypy miały miejsce w ostatniej dekadzie XIX w. i najbardziej przypominały to, co dziś określamy mianem skitouringu.
Wiele nazw, ale chodzi o to samo! Choć nazwa tej aktywności bywa różnie zapisywana, a moda na turowanie ciągle się rozkręca, to jest to po prostu narciarstwo, które uprawia się poza ośrodkami narciarskimi i przy użyciu specjalnego sprzętu. Brak wyciągów, kolejek, brak sztruksu. Co w zamian? Przygoda w świeżym śniegu, radość z jazdy w terenie, ale też zmęczenie podczas podejścia i umiejętność radzenia sobie w na nartach w różnym śniegu.
Narty skiturowe najbardziej przypominają narty zjazdowe. Są to w miarę szerokie, taliowane narty, w których technika zjazdu podobna jest do tej, którą stosuje się na stoku. Oczywiście narty mogą różnić się wagą, szerokością, taliowaniem, ale wynika to głównie z zastosowania konkretnych modeli w terenie.
Największa różnica, jeśli chodzi o narty skiturowe a narty zjazdowe, tkwi w wiązaniach. Wiązania skitour pozwalają na zjazd z umocowanym na sztywno butem – jak w narciarstwie alpejskim (zjazdowym) – ale też umożliwiają wygodne podchodzenie. Specjalna konstrukcja wiązań pozwala na przełączanie funkcji zjazd/podchodzenie i w tym drugim trybie uwalnia piętę. Dawniej narty tego typu używali powszechniej tylko ratownicy górscy i żołnierze, dziś to już model działania w górach, który zyskuje na popularności. To nie jedyna różnica w sprzęcie ski tour. Do turowania potrzeba jeszcze kilku rzeczy.
Do uprawiania skitouringu potrzebne są również specjalne buty. Buty skiturowe są zazwyczaj lżejsze, mają umiarkowaną sztywność (flex), mają też system zmiany funkcji ski/walk, który nie jest atrapą, jak w wielu modelach butów zjazdowych. Wychylenie nogi po przełączeniu w tryb chodzenia naprawdę jest duże, a chodzenia staje się o wiele bardziej naturalne i nie przypomina kroku Robocop’a. Buty skitour posiadają jeszcze jeden ważny element – zwyczajną podeszwę, która pozwala pewnie pokonać teren bez nart.
Do podchodzenia na nartach niezbędne są foki. To pasy materiału, które na podejściu zakłada się na ślizgi nart. Foka skiturowa wyposażona jest w naturalne lub syntetyczne włókna, które pozwalają “z włosem” przesuwać nartę w przód, a które “pod włos” stawiają opór i nie pozwalają narcie się zsuwać.
Kije skiturowe najbardziej przypominają kijki trekkingowe. W porównaniu do nich – i w odróżnieniu od zwykłych kijków narciarskich – posiadają regulację długości i duże talerzyki, by nie zapadać się w śniegu. Czy do skitouringu potrzebne są osobne kije, czy można użyć kije trekkingowe? Z doświadczenia powiem, że lepiej sprawdzają się dedykowane kije, które mają zazwyczaj tylko dwie sekcje i są wytrzymalsze.
Na fokach można podchodzić naprawdę stromymi stokami. Strome zbocza pokonuje się również specjalną techniką – zakosami. Czasem jednak trzeba użyć harszli, czyli noży do lodu i szreni. Jeśli nie ma się harszli, trzeba zdjąć narty i założyć raki.
Dobór dodatkowego sprzętu zależy od celów, jakie podejmuje się na wycieczkach skiturowych. Ambitniejsze działania czasem wymagają użycia raków, czekana, a w terenie lawinowym posiadania zawsze lawinowego ABC: detektora, sondy lawinowej i łopaty lawinowej.
Na nartostradzie możesz być mistrzem carvingu i leżąc niemal na stoku wycinać łuki na pełnej petardzie, ale możesz też wybrać się na rekreacyjny szus z rodziną lub przyjaciółmi. Podobnie jest ze skitouringiem. Nie każdy skiturowiec operuje krótkim skrętem w stromych żlebach jak Andrzej Bargiel. Wielu adeptów tego sportu to ski-turyści, wędrujący na nartach od schroniska do schroniska i wykonujący podejścia oraz zjazdy po szlakach turystycznych.
Skitouring to świetny sposób na góry zimą. Praktycznie każdy znajdzie w polskich górach odpowiednie cele, by nasycić swoją narciarską ambicję lub po prostu spędzić miło i aktywnie czas. To jednak też sport dla osób, które mają pewne doświadczenie narciarskie i kondycję. Jazda w terenie jest bardziej wymagająca niż na stoku, a foczenie (podchodzenie) zazwyczaj wiąże się z wylaniem kilku kropel potu.
Skitouring wymaga też pewnego doświadczenia w górach. W czasie narciarskiej wyrypy musisz nie tylko radzić sobie ze sprzętem skiturowym, lecz także ogarniać nawigację, dobrze zaplanować trasę i zmierzyć się surowymi warunkami w górach. Dobry pomysł na początek przygody ze ski touringiem to wypożyczenie sprzętu i wyprawa na narty skiturowe z przewodnikiem górskim. Taka osoba może wprowadzić cię w świat narciarskich wyryp, zaplanować pierwszą wycieczkę i pokazać o co chodzi z foczeniem i jazdą w terenie.
Skitury dają każdemu tyle, ile jest w jego ambicjach. Możesz wyruszać na wycieczki do schroniska do schroniska uprawiając właśnie klasyczny skitouring. Jeśli szukasz stromych zjazdów i powderu jak na Hokaido – twoim marzeniem jest freetour. Dla osób o sportowych ambicjach idealną aktywnością będzie speedtouring, w którym używa się najlżejszego sprzętu i pokonuje trasy o dużych podwyższeniach w maksymalnym tempie. Osoby o doskonałych umiejętnościach alpinistycznych i narciarskich mogą uprawiać natomiast skialpinizm.
Skitouring to sfera wolności, uniezależnienia się od wyciągów, karnetów i kolejek. To piękna aktywność, która potrafi dać wiele szczęścia i odmalować uśmiech pozostający na twarzy wiele godzi po skiturowej akcji. Warto pamiętać, że to także sfera odpowiedzialności, w której musisz podejmować decyzje i respektować zasady panujące na szlakach czy w terenach objętych ochroną. Tatry, Karkonosze, Bieszczady to najlepsze miejsca w Polsce do uprawiania skitouringu, ale na tych terenach obowiązują regulaminy parków narodowych. Ponad wszystko, skitur to jednak piękny sport i gdy go poznasz – już zawsze – z wypiekami na twarzy będziesz oczekiwać śniegu w prognozach pogody!
