Najwyższy szczyt Gór Stołowych – Szczeliniec Wielki – to góra, jakiej nie znajdziecie w żadnym innym paśmie, które trzeba odwiedzić zdobywając odznakę Korona Gór Polskich. Wyjątkowa rzeźba i geologia tej części Sudetów sprawia, że nie wysokość, a niezwykłość form skalnych czyni ten szczyt miejscem niezwykle atrakcyjnym i w KGP absolutnie niepowtarzalnym!
Szczeliniec Wielki położony jest w łańcuchu górskim Sudetów, a dokładniej w jego części nazywanej Sudetami Środkowymi. Wysokością nie przekracza nawet 1000 m n.p.m., ustępując tylko w Sudetach Środkowym takim innym szczytom korony jak: Wielka Sowa, Orlica, Waligóra czy Jagodna. Jest to ponadto szczyt, który zdobyć można w bardzo krótkim czasie, co nie oznacza wcale, że spędzenie całego dnia na Szczelińcu i w okolicach nie jest świetną przygodą.
Zdobywając Koronę Gór Polski warto nie tylko wejść na szczyt, lecz także przemierzyć całą trasę turystyczną, która położona jest w najwyższych partiach Szczelińca. To również świetna okazja by poznać zlokalizowany tu Park Narodowy Gór Stołowych, który został utworzony w 1993 r. dla ochrony przyrody nieożywionej i ożywionej tego zakątka polskich gór.
Zobacz artykuł, dzięki któremu poznasz zasady zachowania się w parku narodowym.
Góry Stołowe wyróżniają się na tle innych pasm, które trzeba odwiedzić w czasie zdobywania KGP. Są to góry o charakterystycznej budowie płytowej, która składa się z warstw skał osadowych o różnej odporności na procesy wietrzenia. Wśród skał Gór Stołowych wyróżniamy warstwy skał osadowych z okresu Kredy, które zalegają naprzemiennie i tworzą wyraźne progi. Skały te to kredowe piaskowce oraz mułowce i margle. To właśnie dlatego – zanim osiągnie się szczyt Szczelińca Wielkiego – czasem należy pokonać kilka progów, na granicach których podziwiać można niezwykłe baszty skalne czy mniejsze formy wietrzenia piaskowca.
Szczyt można osiągnąć niemal błyskawicznie “klasyczną” drogą, która prowadzi z Karłowa. To właśnie ta droga jest jednym z najbardziej niezwykłych miejsc w masywie. Tuż po dojściu do skraju lasu, zaczyna się podejście po historycznych schodach, które już w XIX w. urządził tu sołtys Karłowa – Franz Pabel. Rosnąca w XIX w. popularność szczytu sprawiła, że nie tylko należało urządzić dogodną drogę na szczyt, ale również powołać kogoś, kto w labiryncie Gór Stołowych pozwoli turystom bezpiecznie wejść na szczyt i z niego wrócić…
W towarzystwie Franza Pabla szczyt odwiedziło dwóch królów pruskich – Fryderyk Wilhelm II i Fryderyk Wilhelm III. Ten drugi w roku 1813 nadaje Pablowi królewski patent do oprowadzania po skałach Szczelińca. Wydarzenie to uznawane jest za narodziny regulowanego zawodu przewodnika górskiego. Dość powiedzieć, że w 1817 r. – również w Sudetach, bo w Jeleniej Górze – powstaje pierwsza w Europie przewodnicka korporacja (Korpus Przewodników i Tragarzy Lektyk), która zrzesza licencjonowanych przewodników górskich. Uznawane za najstarsze na świecie stowarzyszenie przewodników Compagnie des Guides de Chamonix powstaje w cieniu Mont Blanc kilka lat później, bo dokładnie w 1821 r. Niestety wysokość najwyższego szczytu Alp i sława Chamonix czasem przyćmiewają te sudeckie fakty.
Jeśli wybierzecie szlak na Szczeliniec z Karłowa (który w punkcie Szczeliniec Wielki przełęcz przechodzi w ścieżkę dydaktyczną) musicie pokonać ponad 600 schodów! Nie ma zgody co do dokładnej ich liczby, bowiem nie na całej trasie są to tylko schody ułożone ludzką ręką i każdy stopnie liczy po swojemu.
Najpopularniejszym miejscem wyjścia na Szczeliniec jest bez wątpienia Karłów. Tu można zaparkować auto, czy skorzystać z gościny agroturystyk lub wynająć na nocleg domki. Dogodnym punktem wyjścia może być również położona niedaleko wieś Pasterka, w której oprócz mniejszej bazy noclegowej znajduje się Schronisko PTTK Pasterka czy Hostel Szczelinka. Dla osób lubiących turystykę z biwakiem pod namiotami polecić można pole namiotowe w Radkowie. Radków to kolejny punkt, z którego można wyruszyć na podbój tego szczytu KGP. Co prawda bardziej oddalony, ale lepiej skomunikowany i z większą bazą sklepów. Całodniową wycieczkę na Szczeliniec można rozpocząć wreszcie z Kudowy Zdroju, natomiast jest to opcja dla wytrawnych piechurów, którzy chcieliby wyruszyć rankiem, zwiedzić Błędne Skały i po południu stanąć na Szczelińcu, gdzie można zanocować w Schronisku na Szczelińcu.
Parkowanie w Parku Narodowym Gór Stołowych wymaga dodatkowego komentarza. Warto wiedzieć, że w parku znajduje się wiele darmowch parkingów, które zlokalizowane są przy dogodnych węzłach turystycznych, takich jak: Pusta Ścieżka, Kształtna Łąka, Lisia Przełęcz, czy Polana YMCA. Trzeba jednak pamiętać, że w szczycie sezonu turystycznego parkingi potrafią pękać w szwach, a na drogach panować korki. Ostatnie lata pokazują, że Szczeliniec Wielki i Błędne Skały to jedne z najpopularniejszych miejsc w Sudetach.
Pamiętaj, że w granicach Parku Narodowego Gór Stołowych turystykę można uprawiać jedynie na oznakowanych szlakach turystycznych i wyznaczonych ścieżkach dydaktycznych. Szanuj przyrodę, nie schodź ze szlaku i nie zbieraj darów runa leśnego. Wstęp do parku jest bezpłatny, natomiast na trasy turystyczne na Szczelińcu Wielkim i w Błędnych Skałach należy wykupić bilet. Od 25 kwietnia 2022 r. Park Narodowy Gór Stołowych wprowadza limity na tych trasach turystycznych, dlatego wejście należy zarezerwować wcześniej. Zorganizowana turystyka możliwa jest tylko w towarzystwie uprawnionego przewodnika, czyli przewodnika górskiego z uprawnieniami na Sudety (przewodnika sudeckiego), o czym muszą pamiętać organizatorzy wycieczek – biura turystyczne i nauczyciele.
Na terenie Sudetów Środkowych, czyli w całych Górach Stołowych, pomoc niesie Grupa Sudecka GOPR. Najbliższą stacją ratunkową jest stacja sezonowa w Karłowie lub stała stacja w Zieleńcu. Zapisz numer do GOPR i pobierz aplikację Ratunek. Pamiętaj jednak, że Górach Stołowych są miejsca pozbawione zasięgu telefonów komórkowych i że apteczka w plecaku to podstawa.
W Parku Narodowym Gór Stołowych turystykę można uprawiać przez cały rok. Trasy i szlaki na Szczelińcu Wielkim i w Błędnych Skałach nie są zamykane, choć kasy biletowe nie działają poza sezonem turystycznym. Zimą trasy te są bardzo oblodzone. Wejście w miejsca takie jak choćby Piekiełko na Szczelińcu bez porządnych raczków turystycznych lub raków grozi poważnym wypadkiem.
Raki i raczki turystyczne to zimą niezbędny ekwipunek wśród skał Szczelińca.
Czas: 1:40 h
Dystans: 4 km
Najprostsza i najszybsza droga na najwyższy szczyt Gór Stołowych prowadzi z Karłowa. Wystarczy kierować się żółtym szlakiem w stronę Szczelińca, by dalej podążać – już Ścieżką Skalnej Rzeźby prowadzącej od wejścia do lasu nad Karłowem i sprowadzającej w to samo miejsce. Początkowo droga wiedzie przez historyczne schody, o których była już mowa. Dzięki tej trasie poznasz najpiękniejsze zakątki Szczelińca Wielkiego, zdobędziesz pieczątkę w Schronisku na Szczelińcu i wejdziesz na najwyższy punkt dostępny na szlakach Gór Stołowych, czyli na punkt widokowy zwany Fotelem Pradziada.
Trasa pozwala zobaczyć najciekawsze formy wietrzenia piaskowca i odwiedzić dwa spektakularnie położone na skalnych filarach tarasy widokowe – tzw. Tarasy Południowe. Zanim do nich dotrzesz możesz podziwiać słynne formy skalne takie choćby jak Wielbłąd czy Małpolud. Trasą tą przejdziesz też przez Diabelską Kuchnię, by znaleźć się na dnie spektakularnego Piekiełka.
Czas: 2:45 godz
Dystans: 7 km
Wycieczka na Szczeliniec z Karłowa to jedna z dłuższych opcji, którą docenią wytrawni wędrowcy. Jako punkt startu warto obrać ryneczek w Radkowie, gdzie warta uwagi jest zabudowa z murami obronnymi i renesansowym ratuszem, czy kolumna Maryjna, będąca pamiątką po XVII w. epidemii zarazy. Stąd kierujemy się szlakiem niebieskim w stronę doskonale widocznego stoliwa Szczelińca.
Po drodze czekają na nas kaskady Wodospadu Pośny i „wspinaczka”, podczas której poznać można charakterystyczną budowę masywu. Składa się on z charakterystycznych progów morfologicznych. Zanim staniemy na szczycie trzeba będzie pokonać najpierw próg Radkowa, by dopiero tu znaleźć się pod właściwym urwiskiem skał Szczelińca. Gdy miniesz drogę asfaltową prowadzącą do Pasterki może będziesz już słyszeć rozmowy pod schroniskiem… Nie daj się zwieść, stąd jeszcze kawałek drogi do najwyższych partii góry.
Czas: 1 godz.
Dystans: 2,5 km
Na koniec proponuję trasę o średniej długości. Tę trasę warto pokonać z uwagi na kultowe miejsce startu i górski charakter. Wycieczkę można rozpocząć przy Schronisku Pasterka. Zlokalizowane na końcu świata schronisko znajduje się w dawnej strażnicy WOP. To kultowe miejsce w Górach Stołowych, gdzie niejedna turystyka i niejeden turysta zostawił serce. Koło schroniska znajdziesz dowód na te słowa. Warto wspomnieć, że przez siedem lat gospodarzem był tu jeden z najlepszych polskich ultrasów (biegaczy ultramaratonów) Piotr Hercog, który wciąż związany jest z Górami Stołowymi jako ratownik Grupy Sudeckiej GOPR.
Ze schroniska kierujemy się szlakiem zielonym. Najpierw przechodzimy przez miejscowość Pasterka. którą zamieszkuje na stałe dziś ok. 30 osób. Trudno dziś wyobrazić sobie, że była to jedna z większych wsi w tych górach. We wsi mijamy kilka domów o sudeckiej architekturze i XVIII-wieczny kościół, który otacza stary cmentarz. Tu warto zwrócić uwagę na grób rodziny Stieblerów, która zasłużyła się dla turystyki w tym rejonie. Klemens Stiebler wytyczał ścieżki na Szczeliniec i prowadził gospodę, w której można było nająć przewodników i tragarzy. Po wyjściu z wioski, droga zaczyna piąć się coraz bardziej w górę.
Najciekawszy fragment na szlaku zacznie się powyżej parkingu na drodze Radków-Pasterka. Stąd zaczniesz „wspinać się” po górskiej ścieżce usłanej głazami. Droga ta poprowadzi cię do przełęczy między Szczelińcem Wielkim, a Szczelińcem Małym. Warto wiedzieć, że ten drugi szczyt jest niedostępny dla turystów z uwagi na ochronę przyrody tej części Parku Narodowego Gór Stołowych. Tu należy porzucić szlak i ruszyć dalej znakowaną Ścieżką Skalnej Rzeźby.
Kilka minut zajmie ci przejście do schroniska. Tu zdobędziesz pieczątkę do książeczki KGP. By stanąć na najwyższym punkcie dostępnym dla turystów trzeba jednak wejść na biletowaną trasę turystyczną i pośród skał dotrzeć do Fotela Pradziada.
Zobacz inne opisy wycieczek z cyklu Korona Gór Polskich.
