Masz ochotę na przygodę? Nie musisz jej szukać w krajach po drugiej stronie globu. Piękna wyprawa może czekać tuż za rogiem. Główny Szlak Sudecki poprowadzi cię między innymi przez imponujące Karkonosze, strome Góry Kamienne i pełne tajemniczych zakątków Góry Stołowe. Brzmi zachęcająco? Czytaj dalej i sprawdź, jak przejść GSS.
Główny Szlak Sudecki to młodszy brat Głównego Szlaku Beskidzkiego (GSB). Krótszy i mniej uczęszczany czeka jeszcze na odkrycie przez wielu turystów. Chcesz być jedną z osób, które w tym roku dotrą do czerwonej kropki w Świeradowie Zdrój lub Prudniku? Poznaj moje porady, by wędrówka przez Sudety była dla ciebie przyjemnością.
O Głównym Szlaku Beskidzkim przeczytasz tutaj.
Główny Szlak Sudecki – GSS – to pod względem liczby kilometrów trzeci szlak długodystansowy w Polsce. Dłuższe są jedynie GSB oraz niebieski szlak łączący Rzeszów i Grybów.
GSS liczy ok. 440 km i przecina główne partie Sudetów. Wymaga nieco mniej wysiłku od GSB, jako że jest krótszy i liczy mniej podejść (suma podejść GSS to ponad 14 km).
Aktualne punkty krańcowe szlaku to Świeradów Zdrój na zachodzie oraz Prudnik na wschodzie.
Nawet jeżeli mieszkasz w województwie dolnośląskim czy opolskim i bardzo często bywasz w sudeckich pasmach, przejście GSS może być dla ciebie wspaniałą przygodą. Wędrówka szlakiem długodystansowym jest zupełnie czymś innym niż weekendowe wypady w góry. Nawet w tak popularnych górach jak Sudety, z rozbudowaną infrastrukturą turystyczną, szlak długodystansowy pozwoli ci się oderwać od cywilizacji, zaznać harmonii z naturą i spojrzeć na znane pasma z innej perspektywy.
Polskie szlaki długodystansowe mogą się pochwalić długą historią. Pomysł na GSS narodził się w głowie Mieczysława Orłowicza już ponad 70 lat temu. Pierwsza koncepcja trasy powstała bowiem w 1947 r.
Ze względu na fakt, że szlak sudecki prowadzi przez tereny przygraniczne, silnie strzeżone w czasach PRL-u, omija wiele ważnych punktów leżących na samej granicy. Trzymając się ściśle trasy GSS, nie wejdziesz choćby na królową Sudetów – Śnieżkę czy na szczyt Śnieżnika.
Dokładny przebieg GSS zmieniał się przez lata. Do największej modyfikacji doszło stosunkowo niedawno, bo w 2009 r. Wydłużono wtedy szlak sudecki o Góry Opawskie. Tym sposobem GSS, zamiast kończyć się w Paczkowie, biegnie aż do Prudnika.
Od 1973 r. Główny Szlak Sudecki nosi imię swojego pomysłodawcy – Mieczysława Orłowicza.
GSS szlak jest oznaczony czerwonym kolorem. Mimo że kierunek marszu nie ma za bardzo znaczenia dla trudności przejścia, większość turystów zaczyna wędrówkę w Świeradowie Zdrój. Dlatego też poniżej opisuję przebieg Głównego Szlaku Sudeckiego właśnie z zachodu na wschód.
Szlak sudecki rozpoczyna się w uzdrowisku Świeradów Zdrój. Na sam początek trzeba zmierzyć się ze stromym podejściem do schroniska na Stogu Izerskim. Dalej czeka cię wędrówka przyjemnym i dość płaskim głównym grzbietem Izerów. Jeżeli chcesz zdobyć najwyższy szczyt Gór Izerskich, musisz na moment odbić z trasy. Wysoka Kopa (1126 m n.p.m.) leży bowiem poza szlakiem. Po minięciu schroniska Wysoki Kamień zejdziesz do Szklarskiej Poręby.
Przed tobą najwyższe pasmo Sudetów: Karkonosze. Ich duża względna wysokość sprawia, że karkonoskie pasmo wydaje się szczególnie potężne. Niemiecka nazwa tych gór – Riesengebirge – oznacza wręcz Góry Olbrzymie. Po podejściu na Halę Szrenicką czeka cię marsz pięknym głównym grzbietem Karkonoszy. Niezwykłe kotły polodowcowe, surowy klimat, częste silne wiatry i mgły – przez moment można się poczuć jak w Tatrach lub innych górach wysokich.
Po zatłoczonych, szczególnie w weekendy, Karkonoszach, czas na wyciszenie w zalesionych Rudawach Janowickich. To właśnie tutaj swoją przygodę ze wspinaczką zaczynała Wanda Rutkiewicz. Rudawy Janowickie to również piękne widoki na Karkonosze i całą Kotlinę Jeleniogórską. Na tym etapie GSS zdecydowanie warto sięgać częściej po aparat.
Góry Kamienne potrafią zaskoczyć wędrowca, który jest tam pierwszy raz. To pasmo jest niskie, ale niezwykle strome. Czeka cię choćby trudne podejście na Bukowiec. Po minięciu tego szczytu warto udać się na sycący posiłek do schroniska Andrzejówka. Góry Kamienne to również liczne podziemne sztolnie oraz piękna formacja Skalna Brama.
Przez Masyw Włodarza Szlak Sudecki wchodzi w przyjemne Góry Sowie. Podążając GSS, wejdziesz na najwyższy szczyt tego pasma należący do Korony Gór Polski: Wielką Sowę.
W Górach Sowich czekają też na ciebie liczne schroniska: Orzeł, Sowa oraz Zygmuntówka. Tutaj nie musisz się więc martwić o posiłki. Główny Szlak Sudecki biegnie dalej do Srebrnej Góry, gdzie możesz zwiedzić nigdy nie zdobytą potężną twierdzę.
Przez niezwykłą wioskę Wambierzyce z imponującą bazyliką dotrzesz do jednego z najpiękniejszych sudeckich pasm: Gór Stołowych. To właśnie tutaj kręcono Opowieści z Narnii. Skalne rzeźby, labirynty, zaułki – w tych górach warto spędzić nieco więcej czasu, aby w pełni docenić ich urok i tajemniczość. Jeżeli chcesz zdobyć najwyższy szczyt Gór Stołowych – Szczeliniec Wielki – musisz na moment odbić żółtym szlakiem od GSS.
Za Dusznikami Zdrój Szlak Sudecki zahacza na moment o zielone Góry Orlickie. To łagodne pasmo jest prawdziwym rajem dla rowerzystów. Wędrując GSS wiosną lub latem, z pewnością spotkasz choć jedną grupę kolarzy śmigających po tamtejszych szlakach.
Główny Szlak Sudecki podąża następnie przez piękne Torfowisko pod Zieleńcem i przecina grzbiet zalesionych Gór Bystrzyckich. Za piękną wioską Lasówka czeka cię schronisko Jagodna. Koniecznie wstąp tam na obiad. Ogromne porcje pysznego jedzenia to znak rozpoznawczy tego miejsca. Po zejściu do Długopola Zdrój GSS podąża przez płaskie tereny, prowadząc niestety dość często asfaltem.
Masz już dość wędrówki po płaskim? To dobrze! Za Międzygórzem czeka cię bowiem podejście pod szczyt Śnieżnika. Tak, pod szczyt, a nie na szczyt. GSS dociera bowiem jedynie do schroniska. Jeżeli chcesz wejść na sam Śnieżnik, musisz podejść jeszcze kawałek zielonym szlakiem. GSS podąża natomiast przyjemną trasą po grzbiecie, a za Czarną Górą zaczyna zejście do Lądka Zdroju. Na tym etapie Główny Szlak Sudecki ostatni raz osiąga pułap 1000 m n.p.m.
Śnieżnik jest szczytem bardzo popularnym wśród turystów. Leżące tuż obok Góry Złote są już jednak o wiele mniej znane. Po drodze do Złotego Stoku miniesz wiele pozostałości po średniowiecznych kopalniach. Dalej Szlak Sudecki prowadzi praktycznie płaskim Przedgórzem Sudeckim, docierając do Paczkowa, gdzie kiedyś kończył się GSS. Obecnie jednak szlak podąża dalej polami i łąkami, kierując się w stronę Głuchołazów.
Przed tobą ostatnie wyzwanie na GSS: podejście na Biskupią Kopę, czyli najwyższy szczyt Gór Opawskich. Po wejściu na tę górę leśnymi ścieżkami zejdziesz do Prudnika. Naprzeciwko stacji kolejowej czeka na ciebie czerwona kropka. Czas na świętowanie: Główny Szlak Sudecki przebyty.
Przebieg Głównego Szlaku Sudeckiego jest stosunkowo prosty. Na trasie nie napotkasz żadnych trudności technicznych. Szlak długodystansowy to jednak coś, czego nie można lekceważyć. Jeżeli po wielu miesiącach siedzenia przed komputerem, stwierdzisz nagle, że w następny piątek zaczynasz GSS, po kilku dniach wrócisz zapewne zrezygnowany do domu. Jak zatem przygotować się na wyprawę w Sudety, aby przejść 440 km i z radością klepnąć czerwoną kropkę na mecie?
„Główny Szlak Sudecki mapa” to hasło często wpisywane przez turystów myślących o przejściu GSS. Nie ma jednak jednej mapy szlaku sudeckiego. Potrzebne są ci arkusze przedstawiające poszczególne pasma.
Prostszym rozwiązaniem jest wzięcie przewodnika Główny Szlak Sudecki wydawnictwa Compass. Zawiera on dokładny opis trasy, mapy w skali 1:50 000, informacje o mijanych miejscowościach oraz legendy. A Sudety to góry pełne tajemniczych opowieści. Cała trasa GSS jest podzielona w przewodniku na 23 odcinki. Pamiętaj jednak, że nie jest to propozycja dziennych etapów. Podział wynika jedynie z możliwości zaprezentowania poszczególnych fragmentów szlaku na mapach.
Szlak Sudecki jest raczej dobrze oznaczony. Na większe problemy możesz natrafić na polach między Złotem Stokiem a Prudnikiem. Nawet tam wystarczą ci jednak mapy oraz kompas. Nawigacja GPS nie jest więc raczej potrzebna.
Dotarcie na start GSS jest dość proste.
W Świeradowie Zdrój kropka oznaczająca start szlaku znajduje się tuż koło przystanku autobusowego. Do Świeradowa możesz dotrzeć bezpośrednio autobusem z Wrocławia. Istnieje też możliwość dojechania pociągiem lub autobusem do Jeleniej Góry, skąd kursują regularne busy do Świeradowa.
W Prudniku kropka znajduje się natomiast na dworcu PKP. Dojedziesz tam pociągiem z Wrocławia lub Katowic. Możesz także ruszyć autobusem z Wrocławia albo Opola.
Sprawny wędrowiec powinien pokonać Szlak Sudecki w 2 – 2,5 tygodnia. Rekord należy natomiast do Rafała Bielawy, który w 2018 r. pokonał GSS (w formule ze wsparciem) w 82 h 46 minut, czyli niecałe 3,5 dnia!
Odznaka GSS została ustanowiona przez PTTK w celu popularyzacji sudeckiego szlaku. Można ją zdobyć za jednorazowe przejście trasy lub pokonanie całego szlaku w odcinkach (niezależnie od ostatecznej liczby wycieczek). Najwyższy diamentowy stopień odznaki przysługuje osobom, które przeszły jednorazowo Główny Szlak Sudecki w czasie nie dłuższym niż 18 dni.
Do ewidencji wycieczek służy książeczka GOT PTTK. Na jej podstawie otrzymasz odznakę szlaku.
Szlak Sudecki jest z pewnością piękną przygodą. Nie oznacza to jednak, że przebieg Głównego Szlaku Sudeckiego jest idealny.
Jak już wspominałam, silne kontrole na terenach przygranicznych w czasach PRL-u sprawiły, że GSS omija wiele ważnych punktów (choćby Śnieżkę). Dla mnie osobiście jednym z największych problemów jest zbyt wczesne odbicie szlaku na północ z głównego grzbietu Karkonoszy.
Słabością szlaku sudeckiego jest też wiele kilometrów po asfalcie i płaskich terenach. Szczególnie etap łączący Góry Opawskie z resztą Sudetów cieszy się złą sławą wśród turystów.
Jeżeli przebieg Głównego Szlaku Sudeckiego w jakiś fragmentach bardzo ci nie odpowiada, zastanów się nad zmodyfikowaniem swojej trasy. Ostatecznie szlaki długodystansowe są dla ludzi, a nie my dla nich. Pójdź ścieżką biegnącą równolegle do asfaltowego fragmentu, odbij na szczyt pomijany przez GSS, zrób pętelkę po widowiskowych miejscach, przez które Szlak Sudecki przechodzi zbyt szybko. Wiele pomysłów na alternatywne trasy przez Sudety znajdziesz na stronie inicjatywy GSS 2.0.
Mimo że przebieg Głównego Szlaku Sudeckiego ma pewne wady, nadal pozostaje piękną wędrówką po polskich górach. I niezależnie od tego, czy GSS będzie dla ciebie ukoronowaniem górskich wyzwań czy też jedynie wstępem do kolejnych szlaków długodystansowych, z pewnością będzie niezapomnianą przygodą. To kiedy ruszasz na start?
Katarzyna Hałupka
Szukasz więcej wyzwań w górach? Zobacz serię artykułów, których tematem jest Korona Gór Polskich.
