Śpiwór to jeden z podstawowych elementów wyposażenia każdego miłośnika outdooru. Trekking, wyprawa rowerowa, spływ kajakowy, backpackerska podróż, wyjazd na kemping czy biwak nie obejdą się bez niego. Ale nie wystarczy mieć w swojej szafie „jakiś” śpiwór. Musi być dobrany do warunków tak, by zapewnić komfort termiczny. W przeciwnym razie zamiast odpoczynku jedynym zadaniem w nocy będzie myśl by doczekać do rana i się w końcu rozgrzać. Podpowiem Ci jak dobrać temperaturę śpiwora by była optymalna do Twoich potrzeb.
Zdecydowana większość liczących się producentów śpiworów podaje w swoich specyfikacjach nie jedną, ale kilka wartości temperatur dla danego modelu. Są one często nadrukowane także na podszewce, aby łatwo było je sprawdzić nawet po zgubieniu metki.
Ustalenie zakresu temperatur dla danego modelu poprzedzone jest badaniami, o których opowiem Ci za chwilę. Teraz przyjrzyjmy się temu, co producent umieszcza na metce. Powinny się tam znaleźć 3, a czasem 4 wartości. Temperatura comfort, limit i extremum to trzy podstawowe, zaś dodatkowo może się pojawić temperatura max, nazywana też górnym limitem.
Zobacz, o czym informują te wartości:
Sprawdźmy jak to działa. Jeśli śpiwór ma podane następujące wartości: T-comfort 0 st. C, T-limit -5 st. C i T-extreme -20 st. C. to oznacza to, że najbardziej optymalnie wykorzystasz jego właściwości, gdy śpisz w temperaturach oscylujących w okolicach 0 st. C. Gdy temperatura spadnie poniżej limitu będzie trzeba założyć na siebie dodatkowe warstwy odzieży, zaś używanie takiego śpiwora przy temperaturach rzędu minus kilkanaście – -20 st. C. trzeba traktować jedynie jako awaryjne. W takich warunkach śpiwór ograniczy zagrożenie hipotermią, ale absolutnie nie zapewni komfortu cieplnego koniecznego do spokojnego, nieprzerwanego snu.
Przestrzegam Cię przed specyfikacjami podającymi tylko jedną konkretną wartość temperatury gdyż może się okazać, że jest to wartość ekstremalna, a zły dobór temperatury odczujesz szybko na własnej skórze.
Skąd jednak producenci wiedzą w jaki sposób określić wartość temperatur comfort, limit i extreme. Oczywiście z prowadzonych badań. Używa się do tego specjalnych manekinów, które odpowiadają „standardowemu” człowiekowi. Taki ustandaryzowany mężczyzna to 25 latek mierzący 175 cm i ważący 73 kg, zaś kobieta jest w tym samym wieku, ale mierzy 160 cm i waży 60 kg. Manekin wyposażony jest w grzałkę utrzymującą standardową temperaturę ciała ludzkiego oraz w czujniki do pomiaru zmian temperatury.
Manekin zamykany jest na określony czas w pomieszczeniu, w którym panuje temperatura, dla jakiej chce się sprawdzić dany śpiwór. Poddaje się go stałej obserwacji i sprawdza jak zmienia się jego termika. Pomiarów dokonuje się zarówno przy zasuniętym śpiworze, częściowo odsuniętym, na gołym manekinie lub ubranym w bieliznę termoaktywną. Na podstawie pomiarów podaje się wartości, o których wspomniałam.
Na pewno nasunie Ci się pytanie skąd wiadomo, że wszystkie śpiwory badane są w taki sam sposób. Niestety, w wielu przypadkach nie masz takiej pewności. Pozytywną zmianą jest tu wprowadzanie przez kolejnych producentów normy ISO 23537-1:2016, która dokładnie określa jakie warunki muszą być spełnione podczas badań termiki śpiworów. Jeśli widzisz w specyfikacji tę wzmiankę możesz mieć pewność, że standardy zostały zachowane. Możesz także porównać śpiwory o podobnej wadze, wypełnieniu i innych parametrach pochodzące od różnych producentów ponieważ ich kontrola przebiegła według tego samego schematu. Dodatkowo wiele firm decyduje się też na zewnętrzną kontrolę swoich śpiworów, która sprawdza, czy przeprowadzone przez nią pomiary były poprawne.
Tyle teorii i badań laboratoryjnych, ale musisz sobie też zdawać sprawę, że każdy z nas jest inny. Są osoby, które są bardziej odporne na niskie temperatury i takie, które „zamarzają” gdy temperatura ledwie spadnie poniżej 10 stopni. Inną termikę mają też kobiety i mężczyźni- w większości przypadków kobiety marzną szybciej i są mniej odporne na niskie temperatury i powinny wybierać śpiwory o około 5 stopni cieplejsze niż wynikałoby to z temperatury comfort i warunków w jakich zamierzają spać. Dlatego podane przez producentów wartości trzeba traktować orientacyjnie pamiętając, że na odczuwanie temperatury będzie miał też wpływ wiatr, zmęczenie, głód i wiele innych czynników.
Dobierając śpiwór zastanów się przede wszystkim w jakich warunkach będzie on wykorzystany. Czy szukasz śpiwora do schroniska, letniego czy przystosowanego do niższych temperatur. W opisach możesz natknąć się na określenia śpiwór letni, trzysezonowy, czterosezonowy, zimowy lub ekspedycyjny.
Śpiwór letni ma zwykle temperaturę comfort określoną na kilkanaście stopni Celsjusza. Sprawdzi się też jako śpiwór do schroniska, gdzie jest ogrzewanie. Śpiwór trzysezonowy to taki, w którym możesz komfortowo nocować w namiocie lub nieogrzewanych pomieszczeniach (utulnie, szałasy, alpejskie schroniska, gdzie ogrzewana jest tylko jadalnia itp.) od wiosny do jesieni, gdy nie ma przymrozków. Śpiwór czterosezonowy jest odpowiedni do noclegów przez cały rok, a jego temperatura comfort określona jest na około -5 stopni Celsjusza. Gdy jednak zamierzasz nocować na zewnątrz w temperaturach rzędu -10 i mniej stopni, to będziesz potrzebować śpiwora zimowego. Z kolei śpiwory ekspedycyjne przeznaczone są na ekstremalne warunki pogodowe panujące np. podczas wypraw wspinaczkowych w góry wysokie.
Śpiwór śpiworowi nierówny, podobnie jak nie ma dwóch takich samych ludzi. Dlatego dobranie odpowiedniej dla siebie temperatury śpiwora to wypadkowa naszej odporności na zimno, warunków jego użytkowania oraz właściwości opisanych przez producenta na podstawie badań. Pamiętaj też, że sam śpiwór przy noclegach w terenie nie da pełnej izolacji od chłodu. Na pewno będziesz potrzebować również karimaty, maty lub materaca o odpowiednich właściwościach.
