Uprząż to podstawowy i bardzo ważny element wspinaczkowego wyposażenia. Dobrze dobrana będzie Twoim sprzymierzeńcem w skałkowych zmaganiach. Niedopasowana do sylwetki i przeznaczenia szybko stanie się zmorą, która uprzykrzy jakiekolwiek działania. Przygotowany przewodnik po uprzężach wspinaczkowych powstał z myślą o osobach początkujących i tych, które chcą nieco uprościć wybór spośród wielu dostępnych modeli.
Decydując się na zakup własnej uprzęży, warto spojrzeć na swoje plany wspinaczkowe długofalowo. Przede wszystkim weź pod uwagę to, jaki rodzaj wspinaczki uprawiasz i będziesz uprawiać. Przemyśl swój budżet, żeby zdecydować czy zakupiona uprząż wspinaczkowa będzie Twoją jedyną – uniwersalną, czy bierzesz pod uwagę zakup kolejnej, dedykowanej specyficznej aktywności górskiej lub skałkowej. W zależności od rodzaju wspinaczki nacisk kładzie się na nieco inne parametry. Zanim przejdę do ich omówienia, kilka słów na temat budowy uprzęży wspinaczkowej.
Standardowa uprząż do wspinaczki składa się z pasa biodrowego, pętli udowych, łącznika i uchwytów sprzętowych, potocznie zwanych szpejarkami. Pas może być wyposażony w jedną lub dwie klamry do regulacji obwodu. Obecność dwóch zwiększa zakres dopasowania i ułatwia centrowanie łącznika. Obecnie w większości uprzęży stosuje się klamry typu speed (szybkie klamry). Umożliwiają płynną regulację i blokują się w każdej pozycji, zapewniając bezpieczeństwo niezależnie od pracy materiału. Dopiero odchylenie ich do kąta prostego względem pasa pozwala na poluzowanie uprzęży. Część uprzęży zwróci Twoją uwagę regulowanymi pętlami udowymi. Takie rozwiązanie ma swoje wady i zalety, o czym przeczytasz za moment.
Producenci sprzętu wspinaczkowego coraz częściej wychodzą naprzeciw potrzebom wynikającym z różnic w budowie pomiędzy kobietami i mężczyznami. Na rynku dostępne są modele damskie, męskie i uniwersalne. Damska uprząż wspinaczkowa będzie miała nieco szersze pętle udowe i pas oraz trochę inne proporcje niż męska. Uprząż wspinaczkowa dla kobiet może też mieć dodatkową warstwę pianki, która ma chronić mocniej wyeksponowane u pań kolce biodrowe. Sugerowana “płeć modelu” nie jest natomiast wiążącym wyznacznikiem. To od Ciebie zależy, jaki model wybierzesz. Liczy się przede wszystkim Twoja wygoda.
Sportowe drogi wymagają od wspinacza zwinności, a od sprzętu – niskiej wagi i gotowości do podołania wielu nieudanym próbom podczas patentowania. Uprząż do wspinaczki sportowej musi być lekka i na tyle subtelna, by nie przeszkadzała Ci w żaden sposób, gdy mierzysz się z trudnościami skalnymi. Świetnym przykładem uprzęży do wspinaczki sportowej jest Hirundos marki Petzl.
Sama jestem dużą fanką tego modelu, bo świetnie sprawdza się w akcji. Gdy tylko zakładam ją na siebie, zapominam o jej istnieniu. Pojedyncza klamra Double Back HD pozwala na bardzo sprawną regulację obwodu. Elastyczne pętle udowe zostały pozbawione regulacji, co ujmuje kilkadziesiąt gramów z wagi uprzęży. W tym przypadku im mniej – tym lepiej. Cztery szpejarki swobodnie pomieszczą ekspresy wspinaczkowe, karabinki i podstawowy sprzęt do przewiązania się w stanowisku. Hirundosa zabieram także na trening na sztucznej ściance wspinaczkowej.
Ponieważ wspinaczka sportowa zazwyczaj łączy się z cienkimi warstwami odzieży, istotne jest dobre dopasowanie uprzęży do ciała. Wybierając uprząż, koniecznie zmierz kilka modeli i spróbuj, w którym czujesz się najbardziej komfortowo.
Wspinaczka po górskich wierzchołkach to zupełnie inna bajka, niż krótkie sportowe akcje. Wspinając się górsko lub wielowyciągowo, spędzasz w uprzęży niejednokrotnie całe dnie, dlatego bardzo ważne, aby była przede wszystkim wygodna. Asekurując w stanowisku musisz mieć zapewnione dobre podparcie ze strony pasa biodrowego. Uprzęże do wspinaczki w górach będą więc nieco grubsze, i szersze niż uprzęże sportowe. Tym samym – bardziej komfortowe. Istotnym elementem jest w tym przypadku regulacja nogawek. W zależności od pogody, możesz mieć na sobie cienkie, przewiewne spodenki albo grube softshelle. Nogawki uprzęży musisz móc dopasować do każdego wariantu. Dwie klamry w pasie zwiększą zakres regulacji, co przyda się we wspinaczce zimowej, gdy masz pod uprzężą kurtkę. Ponadto z dwoma klamrami łatwiej będzie zadbać o symetryczne ustawienie łącznika i szpejarek.
Uprząż do wspinaczki w górach powinna mieć więcej uchwytów sprzętowych (od 4 do 6). W górach zwykle będziesz się wspinać na własnej asekuracji, dlatego ilość i rozłożenie szpejarek powinna ułatwić Ci organizację sprzętu tradowego. Taka uprząż zwykle jest też wyposażona w dodatkowe sloty na karabinki sprzętowe. Ja w góry zabieram uprząż Black Diamond Momentum, która posiada wszystkie wyżej omówione zalety.
Szczególnym przypadkiem uprzęży do działań górskich są uprzęże skialpinistyczne. Do tej grupy należy Salewa Ortles. Jest niezwykle kompaktowa, lekka i ma uproszczoną konstrukcję. Mieści się w większej kieszeni kurtki i waży zaledwie 165 g. Dzięki rozpinanym pętlom udowym założysz ją bez ściągania raków lub nart.
Jeżeli zastanawiasz się, jaka uprząż nada się do pokonywania via ferrat, mam dobrą wiadomość – każda wspinaczkowa. Istnieją takie dedykowane aktywności na via ferratach lub sporadycznym treningom na ściance wspinaczkowej. Np. model Mygale 2 firmy Edelweiss. Ma uproszczoną konstrukcję w stosunku do pozostałych uprzęży, ale posiada dokładnie taką samą certyfikację,co uprząż sportowa lub górska.
Maluchom poleca się uprzęże pełne (np. Salewa Rookie FB), które poza pasem biodrowym i pętlami udowymi mają także szelki i pas piersiowy. Ponieważ u dzieci środek ciężkości ciała znajduje się nieco wyżej, niż u dorosłych, w uprzężach pełnych łącznik umieszczony jest na wysokości tułowia, nie bioder. Takie rozwiązanie stwarza dodatkowe zabezpieczenie dla ruchliwych, młodych wspinaczy o drobnej budowie. Dla dziecka nieco starszego wybierz np. uprząż Petzl Macchu, Black Diamond Momentum Kids albo CT Ascent Junior. Te modele przypominają uprzęże dla dorosłych. Różnią się jedynie rozmiarami i ewentualnie mniejszą ilością szpejarek.
Jeżeli trenujesz głównie na ściance i sporadycznie pakujesz do plecaka linę, ekspresy, woreczek na magnezję i uciekasz za miasto w skałki, postaw na lekką uprząż do wspinaczki sportowej z pojedynczą regulacją pasa. Odpowiedni dobór modelu i rozmiaru sprawi, że regulowane nogawki nie będą Ci potrzebne. Jeżeli chcesz poruszać się po górach, uwagę skieruj na wygodę oraz takie aspekty, jak regulacja i uchwyty na sprzęt górski. Niezdecydowanych, którzy zechcą kupić pierwszą uprząż wspinaczkową i spróbować zarówno sportów, jak i wspinaczki górskiej, pocieszam – modele takie, jak wspomniany BD Momentum, Solution Guide czy Ocun Twist, są dość uniwersalne. Na początku możesz postawić na takie rozwiązanie, a z czasem i zdobywanym doświadczeniem wybierać modele bardziej wyspecjalizowane.
