Góry Świętokrzyskie
Pasja

Góry Świętokrzyskie

Anna Śliwa / 15 marca 2023

Góry Świętokrzyskie, choć niskie są doskonałymi terenami do uprawiania turystyki pieszej. Niewielkie przewyższenia, łatwe szlaki turystyczne i bardzo dobra infrastruktura sprawiają, że idealnie nadają się na weekendowe wypady albo rodzinne wycieczki z dziećmi. I to o każdej porze roku. A przy tym są pełne krajobrazowych, przyrodniczych i historycznych atrakcji, wśród których są opisywana przez Żeromskiego Puszcza Jodłowa, gołoborza a także ślady starożytnego przemysłu oraz cenne zabytki. Zabieram Cię w Góry Świętokrzyskie by pokazać Ci, że małe też jest piękne.

Najstarsze góry w Polsce

Góry Świętokrzyskie należą do najstarszych gór w Polsce. Znajdują się na terenie województwa świętokrzyskiego, w centralnej części Wyżyny Kieleckiej. Ich najwyższy szczyt to Łysica, a właściwie jej zachodni wierzchołek nazywany Skałą Agaty o wysokości 614 m n.p.m.

Wypiętrzenie Gór Świętokrzyskich nastąpiło około 500 mln lat temu podczas orogenezy kaledońskiej, a kolejne ruchy górotwórcze mocno je przekształcały. Na ich rzeźbę wpływ miała także działalność zlodowacenia. Budowa geologiczna całego terenu jest niezwykła, a skały budujące Góry Świętokrzyskie pochodzą z epok od prekambru do czwartorzędu.

Łagodne grzbiety najstarszych w Polsce gór- Góry Świętokrzyskie (fot. Tomek Klamczyński, Pixabay)

Na cały obszar Gór Świętokrzyskich składa się kilkanaście stosunkowo niskich, równoległych pasm od łącznej długości około 70 km. Wzniesienia Gór Świętokrzyskich są łagodne i nie mają stromych zboczy. Są wśród nich bardzo popularne wśród turystów Łysogóry, Pasmo Jeleniowskie czy Klonowskie, a także mniej oblegane takie jak Pasmo Masłowskie czy Oblęgorskie. Część Gór Świętokrzyskich leży w granicach Kielc, a szczególnie wyróżnia się tu Pasmo Kadzielniańskie z licznymi jaskiniami. Jego część objęta jest ochroną rezerwatu przyrody Kadzielnia.

Poznaj też inne pasma górskie w Polsce z tego artykułu.

Największe atrakcje Gór Świętokrzyskich

No dobrze. Ale jeśli nie interesujesz się geologią, to czy znajdziesz tu coś dla siebie? Oczywiście. Przede wszystkim szlaki turystyczne Gór Świętokrzyskich pozwalają na krótsze i dłuższe wędrówki obejmujące różne pasma. Najdłuższym z nich jest czerwony Główny Szlak Świętokrzyski z Gołoszyc przez Święty Krzyż, Przełęcz Hucką, Kakonin, Łysicę, Świętą Katarzynę, Radostową, Klonówkę, Sosnowicę, Ciosową do Kuźniak. Jego uzupełnieniem są krótsze świętokrzyskie szlaki turystyczne przecinające poszczególne pasma w poprzek lub doprowadzające do najważniejszych miejsc na całym terenie. Dzięki nim poznasz urokliwy krajobraz Gór Świętokrzyskich.

Dużą atrakcją przyrodniczą regionu świętokrzyskiego są gołoborza. To obszary na terenie gór pokryte skalnym rumoszem powstałym w wyniku pękania skał pod wietrzenia mrozowego. To miejsce wyjątkowe w skali Polski. Największe gołoborze znajduje się pod szczytem Świętego Krzyża. Znajduje się tu specjalna platforma widokowa, z której można oglądać cały obszar, a także całkiem rozległą panoramę okolicy. Mniejsze, ale ogólnodostępne gołoborze znajduje się też pod szczytem Łysicy.

Do najciekawszych miejsc Gór Świętokrzyskich należą też jaskinie. Najbardziej znaną jest Jaskinia Raj – to największa z jaskiń Gór Świętokrzyskich. Trasa turystyczna jest tu oświetlona i przygotowana do zwiedzania, a przechodzi się ją w towarzystwie przewodnika. Bardzo ciekawe, choć znacznie mniejsze są jaskinie na w rezerwacie Kadzielnia na terenie Kielc. Są one udostępniane do zwiedzania w towarzystwie członków Klubu Speleologicznego z Kielc. Kadzielnia to także świetne miejsce dla wspinaczy, a zimą wylewany jest tu nawet całkiem spory lodospad.

Jaskinie w Rezerwacie Kadzielnia możesz zwiedzić z członkami Klubu Speleologicznego (fot. Anna Śliwa)

Święty Krzyż i Łysica – najważniejsze szczyty Gór Świętokrzyskich

Nazwa Gór Świętokrzyskich pochodzi od szczytu Święty Krzyż nazywany też Łysą Górą lub Łyścem. Zwiedzając Góry Świętokrzyskie nie możesz pominąć tego miejsca. Od czasów słowiańskich szczyt był miejscem kultu, a wał będący pozostałością budowli kultowej możesz oglądać w okolicach gołoborza. Według legend jest to miejsce, gdzie odbywały się sabaty czarownic. W 1006 r. na Łysej Górze z fundacji Bolesława Chrobrego stanął klasztor, do którego węgierski książę Emeryk podarował relikwie drzewa Krzyża Świętego. Klasztor na Świętym Krzyżu to dziś jeden z najważniejszych zabytków w rejonie Gór Świętokrzyskich. Ponadto jego wieża jest doskonałym punktem widokowym. Przy dobrych warunkach, które jednak zdarzają się kilka razy w roku można stąd zobaczyć nawet Tatry. Łysa Góra to najłatwiej dostępny szczyt w całym regionie. Od strony Przełęczy Huckiej prowadzi do niego droga asfaltowa. Bardzo ładne, prowadzące przez las wejście wiedzie z kolei od Nowej Słupi, gdzie znajduje się Muzeum Starożytnego Hutnictwa.

Klasztor na Świętym Krzyżu (fot. Anna Śliwa)

Łysica – najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich, szczyt Korony Gór Polski

Łysica, leżąca podobnie jak Święty Krzyż w Paśmie Łysogór to najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich zaliczany do korony gór Polski. Najwyższy wierzchołek, Skała Agaty nie jest dostępny znakowany szlakiem pieszym, ale prowadzi do niego ścieżka. Na wierzchołku głównym stoi krzyż, a poniżej znajduje się gołoborze. Najłatwiej dostać się na Łysicę czerwonym szlakiem z miejscowości Święta Katarzyna mijając po drodze malowniczą kapliczkę i źródełko św. Franciszka.

Zobacz cykl naszych artykułów dotyczących Korony Gór Polskich.

Szczyt Łysicy należący do Korony Gór Polski (fot. Anna Śliwa)

Świętokrzyski Park Narodowy

W 1950 r. utworzono Świętokrzyski Park Narodowy. Obejmuje pasmo Łysogór z najwyższym szczytem Łysicą, część Pasma Klonowskiego, Dolinę Wilkowską i Dębniańską, a także trzy enklawy Górę Chełmową, Las Serwis i Skarpę Zapusty. Na terenie parku narodowego znajdują się cenne lasy, w tym Puszcza Jodłowa oraz inne zbiorowiska roślinne. Lasy zajmują około 95% jego powierzchni. Bardzo duże znaczenie dla geologów i przyrodników mają też wspomniane wcześniej gołoborza.


Góry Świętokrzyskie, choć niewysokie, zachwycają swoimi łagodnymi krajobrazami, wspaniałymi lasami i licznymi zabytkami. Dają możliwość uprawiania turystyki pieszej. Także na wycieczki rowerowe Góry Świętokrzyskie są świetnym pomysłem, a ze względu na swój charakter świetnie sprawdzą się na wycieczki z dziećmi. Odkryj najstarsze polskie góry, na pewno się nie zawiedziesz.

Zobacz artykuł o tym, jak zachować się w parku narodowym, rezerwacie i parku krajobrazowym – kliknij tutaj. Potem ruszaj na świętokrzyskie szlaki turystyczne.

Spodobał Ci się ten artykuł? Podziel się nim:
Zobacz również:

Możliwość komentowania została wyłączona.