Górska Odznaka Turystyczna (GOT) – historia, regulamin, zdobywanie

Górska Odznaka Turystyczna (GOT) – być może wiele osób kojarzy ją z dziecięcym i nastoletnim czasem beztroskiego chodzenia po górach i dolinach. W kieszeni plecaka zawsze miało się wtedy słynną książeczkę GOT, w której każdy zapalony piechur z wypiekami na twarzy kolekcjonował pieczątki z odwiedzonych schronisk. Ależ to była radocha! Nie wszyscy jednak wiedzą, jaka jest historia GOT i regulamin.

Faktycznie, Górska Odznaka Turystyczna swój ogromny rozkwit przeżywała w latach 80-tych i 90-tych ubiegłego stulecia, co nie oznacza, że odeszła do lamusa! Co więcej, w tym wpisie spróbuję udowodnić, że kolekcjonowanie górskich odznak wciąż może dostarczać wiele frajdy i satysfakcji nie tylko dzieciom, ale wszystkim miłośnikom górskich przygód i to niezależnie od wieku.

Jeśli nie GOT, to może długodystansowe szlaki w polskich górach? Przeczytaj artykuły o takich szlakach. Tutaj opisaliśmy Główny Szlak Sudecki (GSS), a tu Główny Szlak Beskidzki (GSB).

Co to jest Górska Odznaka Turystyczna?

Odznaki GOT to wielostopniowy system odznaczeń, przyznawanych przez Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (PTT) od 1935 roku, a od 1950 roku przez PTTK (powstałe z połączenia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego oraz Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego). Z początku PTT nie było zachwycone pomysłem przyznawania miłośnikom górskich wędrówek jakichkolwiek odznaczeń. Dlaczego? Zarząd PTT nie chciał utożsamiać radości z przebywania w górach z jakimkolwiek współzawodnictwem, z którym wiązało się zbieranie punktów i wszelkie odznaki górskie. Kiedy Polski Związek Narciarski w 1932 r. z ogromnym sukcesem ustanowił Górską Odznakę PZN, w PTT wznowiono dyskusje nad wprowadzeniem GOT, jako narzędzia popularyzującego turystykę na szlakach. Tak oto Górska Odznaka Turystyczna jako druga, najstarsza górska odznaka w Polsce, przyznawana jest nieprzerwanie od czerwca 1935 roku.

Stopnie odznaki GOT

Początkowo wyróżniono dwa rodzaje Górskiej Odznaki Turystycznej: małą (brązową, srebrną i złotą) oraz dużą (srebrną i złotą). Na fali wzrostu popularności odznaki dodano do niej kolejne stopnie, dzięki czemu przygodę ze zdobywaniem GOT można obecnie rozpocząć już w wieku 5 lat i kontynuować ją…do końca życia.

Wyróżniamy 5 głównych rodzajów odznaki GOT, z których większość jest kilkustopniowa:

GOT ,,W góry”: brązowa, srebrna, złota

Odznaka często określane jest mianem odznaki GOT dla dzieci, ponieważ mogą starać się o nią maluchy, które rozpoczęły 5 rok życia. Kiedy mały turysta osiągnie wiek 7 lat pomija się zdobywanie odznaki ,,W góry” i swoje punkty GOT mała turystka bądź mały turysta zaczyna zbierać na kolejną w hierarchii odznakę ,,Popularną”.

GOT ,,Popularna”.

To odznaka jednostopniowa, o którą mogą starać się wszyscy piechurzy po ukończeniu 7 roku życia.

GOT ,,Mała”: brązowa, srebrna, złota.

GOT ,,Duża”: brązowa, srebrna, złota.

GOT ,,Za wytrwałość”: mała i duża.

Dodatkowo występują dwie ,,Przodownickie” odznaki GOT: Przodownik i Honorowy Przodownik GOT. Odznaki te można zdobyć po spełnieniu określonych warunków (m.in. ukończone 18 lat, min. 4 lata stażu w PTTK oraz posiadanie Małej GOT w stopniu złotym). By zostać przodownikiem GOT należy także zdać dodatkowy egzamin.

Punkty GOT, czyli jak zdobywać odznaki

Aby stać się doświadczonym turystą górskim, który gromadzi w swojej kolekcji kolejne przyznawane przez GOT odznaki, należy przede wszystkim dużo maszerować po szlakach. Swoje wycieczki trzeba też odpowiednio dokumentować i do tego niezbędna jest książeczka GOT. To właśnie w niej opisujemy przebieg naszych górskich wycieczek, a dodatkowym dowodem ich odbycia są słynne pieczątki, które ,,wbijamy” do książeczki w schroniskach lub na szczytach. Przy każdej pieczątce wpisujemy datę, a za każdą tak udokumentowaną wycieczkę naliczamy sobie także punkty GOT.

Punkty należy zliczać poprawnie. Jak to robić?

• Korzystamy z tabel punktowych, dostępnych na oficjalnej stronie PTTK. To najprostsza i najdokładniejsza metoda liczenia punktów GOT, rekomendowana przez PTTK. Każda wycieczka jest tam dokładnie opisana i wypunktowana.
• Gdy nasza trasa nie jest opisana na stronie PTTK (co zdarza się rzadko) naliczamy 1 pkt za każdy przebyty kilometr (jeśli dystans zawiera niepełne kilometry, za każde przebyte 500 m zaokrąglamy punktację ,,w górę”, np. 8 pkt naliczamy za 7,6 km) oraz 1 pkt za każde 100 m pokonanego w górę przewyższenia (tu również zaokrąglamy w górę, np. 7 pkt naliczamy za 668 m przewyższenia na trasie). Można zrobić to korzystając z wielu popularnych aplikacji na smartfona (np. mapy.cz, mapa-turystyczna.pl), liczących długość trasy oraz pokonane przewyższenie. Screen ekranu pokazujący przebieg takiej wycieczki drukujemy i wklejamy do książeczki GOT (jeśli nie było możliwości zdobycia pieczątek).

O odbyciu przez nas danej wycieczki, swoim podpisem może zaświadczyć także Przodownik GOT, który może, ale nie musi brać w niej udziału. Potwierdzenie można otrzymać także od przewodnika górskiego, który był obecny na wycieczce. Takie poświadczenie odbytej wycieczki przydaje się szczególnie wtedy, kiedy na trasie nie było możliwości zdobycia pieczątek.

Książeczka GOT, gdzie kupić

Książeczki do zbierania odznak GOT za niewielką sumę można kupić niemal w każdym schronisku PTTK, w oddziałach PTTK oraz przez internet, w Składnicy Turystycznej PTTK.

Górska Odznaka Turystyczna – podstawy regulaminu

Już wiesz jak uzbierać punkty, umożliwiające zdobycie poszczególnych Górskich Odznak Turystycznych PTTK. Poniżej poczytasz z kolei o podstawowych zasadach, których należy przestrzegać podczas ich zbierania:

• Turyści niepełnosprawni do zdobycia każdej odznaki (z wyjątkiem GOT ,,W góry”) potrzebują uzyskać o 25% punktów mniej w porównaniu z turystami pełnosprawnymi.
• W ciągu jednego dnia można maksymalnie zdobyć 50 pkt (15 pkt w przypadku GOT ,,W góry”)
• Podczas zdobywania danego stopnia odznaki GOT nie zalicza się punktacji z wycieczek odbytych tą samą trasą, w tym samym kierunku
• Punkty GOT można zacząć zbierać po ukończeniu 5 roku życia, wędrując po pasmach górskich Polski oraz górach przygranicznych: Czech, Słowacji, Niemiec i Ukrainy. Punkty zdobyte poza granicami Polski nie mogą stanowić jednak więcej, niż 50% pkt potrzebnych do zdobycia (po raz pierwszy) odznak: ,,Popularnej” oraz ,,Małej” brązowej, srebrnej i złotej. Trasy przygraniczne wraz z punktacją znajdziesz tutaj. (https://cotg.pttk.pl/odznaki/got/trasy-gorskie-poza-granicami-polski/).
• GOT odznaki popularną oraz małą brązową można zdobyć w tym samym roku kalendarzowym. Każdą z pozostałych odznak zdobywamy w odrębnym roku kalendarzowym. Każdą następną, ,,wyższą” odznakę można zdobyć po weryfikacji i nadaniu przez PTTK odznaki niższego stopnia. Czas zdobywania odznak jest nieograniczony – nie trzeba zdobywać kolejnej odznaki w każdym następnym roku. Ten pełen przygód proces może więc trwać całe życie.
• Poprawnie wypełniona i zweryfikowana w PTTK książeczka GOT stanowi dokument potwierdzający zdobycie danej odznaki. Weryfikacja może odbyć się listownie (przesyłasz swoją książeczkę i czekasz na odesłanie) lub możesz zanieść swoją książeczkę osobiście do najbliższego oddziału PTTK. Zarówno za weryfikację książeczki jak i za samą odznakę obowiązuje symboliczna opłata.

Odznaka GOT – ile punktów potrzebujesz, aby ją zdobyć?

Podczas zdobywania odznak: popularnej, małej brązowej i srebrnej, nadwyżka punktów może przejść na poczet zdobywania kolejnego stopnia odznaki (nadwyżka nie może przekroczyć 50% pkt potrzebnych do uzyskania kolejnego stopnia odznaki GOT)

GOT PTTK ,,Duża”:

Kolejne stopnie tej odznaki możesz zdobyć, odbywając wielodniowe, określone w regulaminie PTTK dla GOT wycieczki w Beskidach oraz Sudetach. Każde z tych pasm górskich zostało podzielone na segmenty, dla których opisano przebieg i punktację wycieczek, które trzeba ,,przemaszerować”, aby zdobyć określoną ,,Dużą” Górską Odznakę Turystyczną. Szczegóły punktacji oraz obszerną rozpiskę tras znajdziesz na oficjalnej stronie PTTK, jako załącznik do głównego regulaminu GOT – kliknij tutaj.

GOT PTTK ,,Za wytrwałość”:

GOT „Za wytrwałość” posiada dwa stopnie. Zdobywanie odznaki w stopniu „małym” polega na ponownym zdobyciu i weryfikacji punktacji wszystkich poprzednich odznak GOT (począwszy od ,,Popularnej” po ,,Małą” złotą lub ,,Dużą” złotą). Aby zdobyć odznakę w stopniu odznaki „dużej” należy po raz trzeci zdobyć i poddać weryfikacji punktację i warunki potrzebne do zdobycia wszystkich odznak GOT.

Krytycy wszelkich odznaczeń górskich nie bez słuszności przyznają, że do chodzenia po szlakach i czerpania z tego satysfakcji nie są potrzebne żadne odznaki GOT czy inne, śmieszne ,,blaszki”. Oczywiście tak jest, jednak wprowadzenie tej odznaki miało na celu dodatkową zachętę dla turystów (również tych najmłodszych) do podejmowania trudów górskich wędrówek. Zbieranie pieczątek i opisy tras wycieczek to ogromna frajda, ale również wspaniały sposób na dokumentowanie swoich górskich dokonań. Zdobywanie kolejnych odznak GOT może być przygodą na całe życie, dzięki której jeszcze uważniej doświadczymy piękna rodzimych (oraz przygranicznych) krajobrazów. A przecież o to w tym wszystkim chodzi.

Szukasz innych wyzwań w górach? Chcesz poznać polskie góry? Zobacz czym jest Korona Gór Polski.